2.The Cow

  1. Alif-Lâm-Mîm
  2. Achi ni Chitabu changali kaikasya nkati mwakwe, chongolo cha ŵakun'jogopa (Allah)
  3. Aŵala ŵakasakulupililaga yangaiona, ni akwimikaga Swala mwakolosya, soni mu ichindu yatwapele akasatolaga
  4. Ni aŵala ŵakasakulupililaga yayatulusyidwe kukwenu, ni yayatulusyidwe paujo penu (mmwe nkanim’biche), ni ya Akhera jamanjao akasakulupilila kusyesyene
  5. Ŵele ŵanganyao ali pachongoko chakuumila kwa M’mbuje gwao, soni ŵanyao niŵali ŵakupunda
  6. Chisimu aŵala ŵakanile; yalumope kwa jamanjao mwatetele kapena nkatetela ngakulupililape
  7. Allah ŵadindile chidindo m’mitima mwao ni m’mawiwi mwao, soni m’meso mwao mwana chisiŵilo, basi tachipata jamanjao ilagasyo yekulungwa nnope
  8. Soni chilikati cha ŵandu pana (achinakunaku) ŵakutiji: “Tukulupilile mwa Allah ni Lisiku Lyambesi.” Kutendaga nganaŵa ŵakulupilila
  9. Akuntenda chinyengo Allah ni aŵala ŵakulupilile, ni pangali ŵaakwanyenga ikaŵeje achimisyene, ni ngakulimanyilila
  10. M’mitima mwao mwana ulwele; sano Allah niŵajonjechesye ulweleo, basi tachipata jamanjao ilagasyo yakupoteka nnope ligongo lyakuŵechetaŵecheta kwao yaunami
  11. Soni naga asalilidwemo kuti: “Nkawatanganyaga pachilambo.” Akasatiji: “Chisimutu uwwe niŵakwilanya.”
  12. Manyililani yanti ŵanganyao chisimu chene niŵali ŵakuwatanganya, nambo ngakulimanyilila
  13. Soni naga asalilidwemo kuti: “Kulupililani yatite pakulupilila ŵandu ŵane.” Akasatiji: “Ana tukulupilile yatite pakulupilila ŵawawate?” Manyililani yanti ŵanganyao chisimu chene niŵali ŵakuwawata, nambo ngakupata kumanyilila
  14. Soni naga asimene ni aŵala ŵakulupilile, akasatiji: “Tukulupilile,” nambo pati apite pa kasyepela ku mashetani gajao, akasatiji: “Chisimu uwwe tulinamwe, uwwetu tukuŵa tuli nkwatenda chipongwe.”
  15. Allah chachalipila pa chipongwe chaocho, ni chiŵalechelele nkusokonechela mwaomo achiyumbagayumbaga
  16. Jamanjao ni aŵalaŵala ŵasagwile kusokonechela pakusumanya ni chongoko, nambo kusumanya kwaoko nganikwajonjechesya (chilichose), soni nganaŵa ŵakongoka
  17. Chilandanyo chao chili chisawu ajulajula jwana kolesyaga moto (ndema jajwaliji nkwenda nchipi), sano katema kawalangwisye yayaliji mungulugulu mwakwe, Allah ŵatyochesye lilanguka lyaolyo, nikwaleka ali nchipi ŵangaŵa nkulola
  18. Ŵangapikana, ŵangaŵecheta, ŵangalola soni nganaŵa awujile (kuchongoko)
  19. Kapena mpela wula janneso jakuuma kwinani, nikuŵa mwana chipi, kulindima ni kumesya, akuŵikaga yala yao m’mawiwi mwao ligongo lya chikokomo pakogopa kuwa, nambo Allah agasyungulile makafili (pagamanya chenene)
  20. Kumesya kukusigalaga panandi kuti kusombole meso gao, ndaŵi ni katema jakukwamulichila (kumesyako) akwendaga mwilangukamo, nambo naga kwasimilemo akasajima. Mwanti Allah angasache angatyochesye kupikana kwao ni kulola kwao, chisimu Allah pa chindu chilichose aŵele Jwakombola
  21. E jenumanja achinaŵandu! Mun'galagatileje M'mbuje gwenu juŵan'gumbile jemanjammwe ni ŵakala ŵenu, kuti m'be ŵakuligosa (ku ipotesi)
  22. Ajula jwana kuntendelaga litaka kuŵa chakutandika, liwunde nikuŵa nsakasa, nijwaatulwisye kuumila kwinani mesi (gawula), nijwaamesisye ni mesigo isogosi kuti iŵe yakulya yenu, ningasimum'bichilaga Allah milungu kutendaga jenumanja nchimanyililaga (kuti jwangali ŵakamusyangana Najo)
  23. Sano naga n'di ŵakaika pa ichindu yatuntuluchisye kapolo Jwetu, ikani najo sura jimpepe jakulandana ni ja m’Qur’an, soni mwaŵilanje ŵakamusyangana nao ŵangaŵaga Allah, naga jenumanja nkuŵecheta yakuona
  24. Nambo naga ngantenda nikuti ngasintenda soni, basi ujogopani Moto wauli sasu syakwe ŵandu ni maganga, wauŵichidwe kuŵa wamakafili
  25. Mwatagulilani aŵala ŵakulupilile nikutendaga itendo yambone abali jakusengwasya janti akwete kupata ŵanganyao Matimbe ga ku Mbepo, gasikujilima cha pasi pakwe sulo, ndaŵi ni katema kachakapedweje isogosi mwalakwemo kuŵa yakulya (yao), takajileje: “Ayi ni ayilayila itwapedwaga kala yila.” Ni takapedweje ichindu yakulandana (kaoneche kakwe nambo yakulekangana kanonye), soni akwete kupata ŵanganyao mwalakwemo achiŵammakwao ŵaswejesyedwe, soni jamanjao mwalakwemo takaŵe ŵandamo
  26. Chisimu Allah jwangantesya soni kupeleka chilandanyo cha njenjema kapena chakupunda pele. Sano aŵala ŵakulupilile niakumanyililaga kuti chilandanyochi chakuonaonape chakuumila kwa M’mbuje gwao, nambo aŵala ŵakanile niakasatiji: “Ana Allah akusaka chichi pa chilandanyo chalakwechi?” (Allah) akwalechelelaga ŵajinji kusokonechela nacho, nambo soni akwajongolaga nacho ŵajinji. Nambotu jwaangaalechelela kusokonechela nacho ikaŵeje ŵakunyosya
  27. Aŵala ŵaakugopolanya chilanga cha Allah panyuma pakuchitaŵa, ni akasakataga yalamwile Allah kuti ilumbikanyisidwe, soni akasawatanganyaga pa chilambo, jamanjao niŵali ŵakwasika
  28. Ana chimunkane chinauli Allah kutendaga mwaliji ŵawe niŵampele umi (wa duniya), kaneka champe chiwa, kaneka nichachin'jimusya (m’malembe), kaneko Kukwakwe tinchiujila
  29. Jwalakwe ni Ajula juŵan'guumbiile yosope yaili pa chilambo, kaneka ŵasachilile gumba liwunde, niŵataŵile mawunde nsano nagaŵili, soni Jwalakwe chindu chilichose aŵele Jwaachimanya chenene
  30. Soni (kumbuchilani) katema kaŵaŵechete Ambuje ŵenu kwa Achimalaika kuti: “Chisimu Une ngusaka kuŵika ku duniya (achinaŵandu) ŵatakaŵeje alinkupisyangana (pakupitisya malamusi mmalo Mwangune).” Ŵanganyao ŵatite: “Ana nkusaka kuŵika mwalakwemo ŵatachiŵaga nkuwatanganya ni kusulusyaga myasi, kutendaga uwwe tukuŵa tuli nkunnapilila ni lumbili Lwenu soni tukunswejesyaga?” Jwalakwe jwatite: “Chisimu Une ngumanyilila yangankuimanyilila jenumanja.”
  31. Niŵan'jiganyisye Adam mena ga indu yosope, kaneka ŵailosisye kwa Achimalaika niŵaatesile kuti: “Mundagulilani mena ga ayi induyi naga nkuŵecheta yakuona?”
  32. Ŵanganyao ŵatite: “Kuswejela ni Kwenu! Uwwe ŵangali umanyilisi (pa iliyose) ikaŵeje yantumanyisye, chisimutu M'mwe ni ŵan'di Ŵakumanyilila kwannope, Ŵalunda lwakusokoka.”
  33. Jwalakwe jwatite: “E mmwe Adam! Mwatagulilani mena gakwe.” Sano katema kajwatagulile mena gakwe (Allah) jwatite: “Ana nganimbecheta kukwenu yanti chisimu Une ngumanyilila yakusisika ya kumawunde ni petaka, soni nguimanyilila yankulosya palangulangu niyam'bele jenumanja n'di nkusisa?”
  34. Soni (kumbuchilani) katema katwasalile Achimalaika kuti: “Mwasujudilani Adam.” Basi wosope niŵasujudu kusigala Ibulisu; ŵakanile niŵalikwesyisye, mwanti ŵasyuchile kuŵa jumpepe mwa makafili
  35. Soni twatite: “E mmwe Adam! Tamani mmwejo ni ŵankwenu mwitimbe lya ku Mbepo, ni n’dyeje mwalakwemo mwagopoka palipose pansachile, nambo ngasinchiŵandichila achi chitelachi ntakuŵa mu ŵakulitenda lupuso.”
  36. Nambo shetani ŵatelesyasisye ŵanaŵaŵilio mwalakwemo nikwakopokasya mu ŵaliji mula, ni twatite: “Tulukani, chilikati chenu chili chana utinda, soni nkwete jenumanja ku duniya ndamo jenu ni kusengwa kwa ndema jannono.”
  37. Sano Adam jwapochele maloŵe (gakutendela toba) kuumila kwa M'mbujegwe (nijwatesile toba) niŵampochele toba jakwejo, chisimu Jwalakwe ni Jwakupochela nnope toba, Jwachanasa channope
  38. Twatite: “Tulukani mwalakwemo ŵanaose; naga chikanyyichilile chongoko chakuumila Kukwangu, basi ŵatakakuyeje chongoko Changucho ngaaja kuŵa niwoga soni ngaaja kuŵa ŵakudandaula.”
  39. “Nambo ŵandu ŵaakufuulu nikanila ma Ȃya Getu ŵanganyao niŵandu ŵa ku Moto, ŵanyao kwalakweko takaŵe ŵandamo.”
  40. E jenumanja ŵanache ŵa Israila! Kumbuchilani chindimba Changu chanampele, soni kwanisyani chilanga Changu None chingwanisye chilanga chenu, soni Jikape Une basi njogopani
  41. Soni ikulupililani yandulwisye (yayili m'Qur’an) yayikwitichisya yan'di nayo, ni nkaŵa ŵandanda kuikana; soni kasinsagulaga (ya duniya) ya ntengo wannono pa kusumanya ni ma Ȃya Gangu, soni Jikape Une basi njogopani
  42. Soni nkawanganyaga yakuona ni yaunami ni kusisaga yakuona kutendaga jenumanja nchimanyililaga
  43. Soni jimikani Swala mwakolosya nikutolaga Zaka, ni n’jinameje pamo ni akwinama
  44. Ana nkwachisya ŵandu ŵane yambone nikuliliŵalila mwachimisyene posepo jenumanja nkusomaga chitabu, ana ŵangali lunda
  45. Soni likamuchisyani pa kupilila ni pa (kuswali) Swala, soni chisimu jalakwejo jiŵele jausito ikaŵeje kwa ŵakulinandiya
  46. Aŵala ŵaakusimichisya kuti tachisimangana ni M’mbuje gwao (Allah), soni kuti ŵanganyao Kukwakwe chachiujila
  47. E jenumanja ŵanache ŵa Israila! Kumbuchilani chindimba Changu chanampele, soni nanchimbichisye kupunda iwumbe yosope (ya ndaŵi jenu)
  48. Ni lijogopani Lisiku lyangakomboleka mundu kunkamuchisya mundu jwine chilichose, soni ngasikukundidwa kutyochela kwa jwalakwejo kuchondelela, atamuno chaliwombolela chakuuma kukwakwe ngasichipocheledwa, soni ŵanganyao ngasaŵa ŵakulupusyidwa
  49. Soni (kumbuchilani) katema katwan'jokwele ku ŵandu ŵa Firiauna ŵaŵaliji nkumpa ilagasyo yakusakala nnope, ŵaliji nkusikita ŵanache ŵenu ŵachilume nikwalekaga wumi ŵanache ŵenu ŵachikongwe, sano mu yalakweyo mwaliji mwana kulinjidwa kwekulungwa nnope kwakutyochela kwa M'mbuje gwenu
  50. Soni (kumbuchilani) katema katwannekanganichisye mbwani, mwanti twan'jokwele ŵanganyammwe ni kwamisya ŵandu ŵa Firiauna, kutendaga jenumanja n'di nkulola
  51. Soni (kumbuchilani) katema katwampele chilanga Musa cha ilo makumi ncheche (kuti atende ibada nkumalamo tumpe Taurati), kaneka nimwakatesile kang'ombe (kuŵa kannungu kenu) panyuma pakwe (jwele ali apite kwitumbi kupochela Tauratijo). Nimwaliji ŵakulitenda lupuso
  52. Kaneka nitwankululuchile panyuma pa yele kuti m'be ŵakutogolela
  53. Soni (kumbuchilani) katema katwampele Musa Chitabu ni chakulekanganya (chilikati cha yakuona ni yaunami) kuti m'be ŵakongoka
  54. Soni (kumbuchilani) katema kajwaŵechete Musa kwa ŵandu ŵakwe kuti: “E ŵandu ŵangu! Chisimu chene ŵanganyammwe n'ditendele lupuso mwachimisyene paakatenda kwenu kan'gombe (kuŵa kannungu kenu), sano tendani toba kwa Akun'gumba ŵenu soni ulaganani mwachimisyenepe, yalakweyo niyayili yambone kukwenu pameso pa Akun'gumba ŵenu.” Kaneka niŵapochele toba jenu, chisimu Jwalakwe ni Jwakupochela nnope toba, Jwachanasa channope
  55. Soni (kumbuchilani) katema kamwatite: “E mmwe Musa! Nganituŵa tunkulupilile mmwe mpaka tukam'bone Allah mesonkulola.” Nicham'buleje chikokomo cha moto (wa njasi), kutendaga jenumanja n'di nkulola
  56. Kaneka twansyusisye panyuma pa kuwa kwenu kuti m’be ŵakutogolela
  57. Soni twam'bunichile ni m'bulili wa liwunde nikuntuluchisya manna ni salwa, (nikuntenda kuti): “Lyagani mu yambone yatumpeleyi.” Ninganatutenda lupuso Uwwe, nambo achimisyene ni ŵaŵaliji nkulitenda lupuso
  58. Soni (kumbuchilani) katema katwatite: “Jinjilani awu musiwu, ni n’dyeje mwalakwemo palipose pansachile mwagopoka, soni jinjililani pannango chiinamile ni m'becheteje kuti: ‘Tukululuchilani ileŵi yetu.’ Uwwe chitunkululuchile ileŵi yenuyo ni kwajonjechesya (yambone) ŵakolosya.”
  59. Nambo ŵaŵalitesile lupuso ŵala ŵagalawisye (lilamusi lila mwanti ŵajinjile mwakokona, nikuŵecheta) maloŵe gane gangaŵaga gaŵasalilidwe gala, sano ni twatuluchisye ŵaalitenda lupuso ŵala ipotesi kutyochela kwinani ligongo lya kunyosya kwao
  60. Soni (kumbuchilani) katema kajwaŵendele Musa ŵandu ŵakwe mesi, nitwantesile kuti: “Putasyani simbo jenujo peganga.” Basi nisyaumile mwalakwemo sulo likumi kwisa siŵili, mwanti lukosyo lulilose lwamanyilile pakumwela pakwe. (Twasalile kuti): “Lyagani soni mwagani mu lisiki lyampele Allah, nambo nkalapwaga pa chilambo pakuwatanganya
  61. Soni (kumbuchilani) katema kamwatite: “E mmwe Musa! Ngatukombola kupililila pa yakulya impepe! Sano tuŵendelani kwa Ambuje ŵenu (Allah) kuti atukopochesye yaikusamesyaga litaka, kutandila ya mboga-mboga yakwe (mpela ngunde, mbwanda, ikuya ni sugama), kwisa soni masakaka gakwe, adiyo jwakwe, dengu jwakwe (chana) ni anyesi jwakwe. Jwalakwe jwatite: “Ana nkutindanya yangalondeka ni yambone? Tuluchilani ku chimisi, basi chisimu chinkapateje yam'bendileyo.” Mwanti kwaŵichidwe pa jamanjao kunyosyeka ni kulaga (kwangalekangana nako), niŵaŵajilwe kupata gasabu ja kuumila kwa Allah, yalakweyo ligongo lyanti ŵanganyao ŵaliji nkukanila ma Ȃya ga Allah, nikuŵaga soni ali nkuulaga Achimitume mwangali ligongo. Basi yeleyo ni ligongo lya kunyosya kwao soni ŵaliji ali nkusumba mipika
  62. Chisimu aŵala ŵakulupilile (mitume jakala) ni ŵali mu Chiyuda, Akilisito ni Asabayi; jwalijose mwa jamanjao juchakulupilile mwa Allah ni Lisiku Lyambesi (pakunda Usilamu), ni kutendaga yambone (mu Usilamu mwaomo), nikuti akwete kupata malipilo gao kwa M’mbuje gwao, soni ngasaja kuŵa nioga, ngasaja kuŵa soni ŵakudandaula
  63. Soni (kumbuchilani) katema katwajigele chilanga chenu, ni twalinyakwile litumbi pachanya penu (nikuntenda kuti): “Kamulisyani yatumpeleyi mwamachili, soni ikumbuchilani yaili mwalakwemu kuti m'be ni woga (wakun'jogopa Allah)
  64. Nambo panyuma pa yalakweyo mwagalawiche (ni kusyulula), ukaŵaga umbone wa Allah pa jamanjammwe ni chanasa Chakwe nkaliji mwa ŵakwasika
  65. Soni mmasile kwamanyilila chenene aŵala ŵana kusumbaga mpika mwa jamanja pa (kasa uchimbichimbi wa lisiku) Lyakuŵeluka, basi ni twasalile kuti: “Syukani majani gakunyosyeka.”
  66. Ni twakutesile (kusyuka majani kwaoko) kuŵa chitetelo cha kwatetela ŵaŵaliji pajele ndemajo ni ŵapanyuma pao, ni chamuko kwa ŵakun'jogopa (Allah)
  67. Soni (kumbuchilani) katema kajwaŵechete Musa kwa ŵandu ŵakwe kuti: “Allah chisimu chene akunnamula kuti nsikite ng'ombe.” Ŵanganyao ŵatite: “Ana nkututenda chipongwe?” Jwalakwe jwatite: “Ngulijuya mwa Allah ya kuŵa mwa (ŵandu) ajinga (ŵakutenda chanache pa dini).”
  68. Ŵanganyao ŵatite: “Tuŵendelani kwa Ambuje ŵenu kuti atulondechesye ya ng'ombe jakwejo.” Jwalakwe jwatite: “Chisimu Jwalakwe akuŵecheta yanti chisimu jalakwejo ni ng'ombe janganijiŵa jekulungwa nnope kapena kamwana, nambo jachilikati cha siŵilisi, basi tendani yannamulidwe.”
  69. Ŵanganyao ŵatite: “Tuŵendelani kwa Ambuje ŵenu kuti atulondechesye ya ntundu wakwe.” Jwalakwe jwatite: “Chisimu Jwalakwe akuŵecheta yanti chisimu jalakwejo ni ng'ombe jam'bilichila wakucha, jakwasengwasya ŵajilola.”
  70. Ŵanganyao ŵatite: “Tuŵendelani kwa Ambuje ŵenu kuti atulondechesye ya ng'ombe jakwejo chenene, chisimu ng'ombe (syatulondechesyesyo) siŵele syakulandana-landana kukwetu, sonitu uwwe chisimu chene naga Allah akusaka, chitujongoleledwe (ku jalakwejo mpaka chitujipate).”
  71. (Musa) jwatite: “Chisimu Jwalakwe akuŵecheta yanti chisimu jalakwejo ni ng'ombe jangajijiganya masengo gaguguda litaka, soni jangajitila mbeju, jambonembonepe mwanti jangali liŵala.” Ŵanganyao ŵatite: “Sambano nim'biche nago maloŵe gakuona-onape.” Basi niŵajisikite (mwalikanganichisya), mwanti ŵasigele panandi kuti akatenda
  72. Soni (kumbuchilani) katema kamwauleje mundu, basi nimwaliji nkututilana mu yalakweyo, (ŵane kutiji: “Chenono niŵauleje,” ŵane kutiji: “Nambo chenono),” Allah ni nkumanyukula yamwaliji nkusisa
  73. Basi nitwatite: “Munnyesyani (jwakuwajo) ni chipande chine chang'ombejo (ni chasyuche nikunnanjila nkuulaga).” Iyyoyopeyo (yaŵatite pakunsyusya jwele) nimutachisyuchisya ŵawe (pa Kiyama), ni akunnosyaga imanyilo Yakwe kuti m'be ni lunda
  74. Kaneka mitima jenu panyuma pa yalakweyo ni jajumwile kuti gwa! Ni kuŵa mpela liganga kapena kumulisya nnope (kulipunda ligangalyo). Chisimu chene pana maganga gane sulo sikasatulukaga kuumila mwalakwemo, pana gane soni gaganjikaga nikuumagamo mesi, ni pana gane soni gakugwaga ligongo lya kun'jogopa Allah, sanotu Allah nganaŵa jwanti ni ngaimanya yankutenda
  75. Ana (jenumanja Asilamu) nkukolaga tama janti ni kunkulupilila ŵanganyao, kutendaga likuga line mwa jamanjao lyaliji nkupikanila maloŵe ga Allah, kaneka nikugapitikusya panyuma pagamanya chenene aku achimanyililaga (kuti akulemwa)
  76. Soni naga asimene ni aŵala ŵaakulupilile, akasatiji: “Tukulupilile (yanti Muhammadi ﷺ Ntume nsyesyene soni jukolanjidwe mu itabu yetu.)” Nambo pati atemi achimisyenepe pakasyepela akasatiji: “Ana nkwatagulila ŵanganyao yammanyisye Allah (mu Taurat) kuti akan'gomeche nayo kwa M'mbuje gwenu, ana ŵangali lunda?”
  77. Ana ngakumanyilila yanti Allah jukuimanya yaakusisa ni yaakulosya
  78. Soni mwa jamanjao mwana ajinga ŵangachimanya chitabu nambo kusepelela unami, niŵangali ine ikaŵeje liganichisya basi
  79. Basi ipotesi takaipate aŵala ŵaakulemba chitabu nimakono gao, kaneka ni akutiji: “Achichi chityochele kwa Allah.” (Akuŵecheta wele unamiu) kuti apate (ya duniya) yantengo wannono pakusumanya ni chalakwecho, basi ipotesi niyao ligongo lya yagalembile makono gao, soni ipotesi niyao ligongo lya yaakupatayo
  80. Soni (Ayudao) akasatiji: “Moto ngauja kutukwaya ikaŵeje moŵa gakuŵalanjika pe.” Jilani: “Ana mwatekulangana najo Allah mwanti Allah ningaŵa nkasa chilanga Chakwe, kapena n'gamba kum'bechetela Allah ya ngankuimanyilila?”
  81. Elo! Jwaapanganyisye chakusakala, soni nikunsyungula ilemwa yakwe, basi ŵanganyao niŵandu ŵa ku Moto, ŵanyao kwalakweko takaŵe ŵandamo
  82. Sano aŵala ŵaakulupilile nikutendaga yambone, ŵanganyao niŵandu ŵa ku Mbepo, ŵanyao kwalakweko takaŵe ŵandamo
  83. Soni (kumbuchilani) katema katwajigele chilanga chaŵanache ŵa Israila chanti: “Ngamun'galagatilaga jwalijose ikaŵeje Allah, ni mwatendeleje yambone achinangolo, ŵapaulongo, ŵawina ni masikini, soni m'becheteje ni ŵandu yambone chenene, soni jimikani Swala mwakolosya nikutolaga Zaka.” Kaneka mwagalawiche (nikuchitundumalila chilangachi) ikaŵeje ŵannono mwa jenumanja, aku nchisyululaga
  84. Soni (kumbuchilani) katema katwajigele chilanga chenu chanti: “Ngansulusyaga myasi jenu, soni ngankoposyanaga mwachimisyenepe mmisi jenu.” Sano jenumanja ni mwakundile aku nchitendelaga umboni (kuti chilangacho chakuona nambo nganinchikuya)
  85. Yeti jemanjapemmwe niŵankuwulagana soni mwachimisyenepe, nikulikoposyaga likuga line mwa jamanja mmisi jao, nkukamusyangana (ni amagongo) pa (kwatendela yangalumbana) ŵanganyao mwasambi ni mwakusumba mpika. Nambo naga mateeka (akayidi ŵakamulwa kungondo) ganyyichilile nkugaombolaga, kutendaga ili haraam kukwenu kwakoposya ŵanganyao. Ana nkukulupilila mbali jine ja chitabu, mbali jine nikujikana? Basi pangali malipilo gane kwa nkutenda yalakwei, ni ikaŵeje kwaluka pa umi wa duniya, soni lisiku lya Kiyama chakapelechedwe ku ilagasyo yakupoteka nnope, sanotu Allah nganaŵa jwanti ni ngaimanya yankutenda
  86. Jamanjao niaŵalaŵala ŵasagwile umi wa duniya pakusumanya ni Akhera, niligongo lyakwe ilagasyo ngaija kupungusyidwa kwa jamanjao soni ngaja kuŵa ŵaakulupusidwa
  87. Soni yakuonaonape, Musa twampele Chitabu ni twakuichisye panyuma pakwepo achimitenga (ŵane). Soni Isa mwanache jwa Maryam twampele isimosimo yakuonechela ni twan'dimbangenye ni Nsimu Weswela (Jibulilu). Ana ngaŵa ndaŵi ni katema kaŵanyyichililaga ntenga ni yangaikunonyelwa mitima jenu mwalikwesyaga? Mwanti likuga line (lya achimitenga) mwalikaaniile, likuga line soni nkuliulaga
  88. Soni ŵanganyao ŵatite: “Mitima jetu jeunichilidwe (kwanti ikulepeleka kwinjila yankulalichila mmwe Muhammadi ﷺ).” (Yeletu yaunami) nambo Allah ŵalwesile ŵanganyao ligongo lyaukafili wao mwanti yannonope ni yaakukulupilila
  89. Soni ndema jachaichilile chitabu chakutyochela kwa Allah chakwitichisya (itabu) yalinayo (ŵachikanile), kutendaga kala (nkanaiche Muhammadi ﷺ ni Qur'an) ŵaliji nkuŵenda chikulupusyo (kwa Allah kupitila mu kwika kwa jwele Ntume jwachachakulupusya) kwa ŵandu makafili. Nambo ndema jayaichilile ya ŵaliji nkuimanyililayo ŵaikanile, basi malweso ga Allah gali pa achimakafili
  90. Kaje kusakala yasagwile pakusumanya ni (ntendele wa) mitima jao, kwakuli kanila kwao yatulwisye Allah ligongo lya litima lyanti Allah antuluchisye ukoto Wakwe jwansachile mwa achikapolo Ŵakwe (jwanganaŵa Myuda), basi ni aŵajilwe kupata gasabu pachanya pa gasabu (jakala). Soni akwete kupata achimakafili ilagasyo yakwalusya
  91. Soni naga asalilidwemo kuti: “Kulupililani yatulwisye Allah.” Akasatiji: “Tukulupilila yayatulusyidwe kukwetu.” Ni akukanila yayaiche panyuma pakwe kutendaga yili yakuonaonape yayikwitichisya yalinayo. Jilani: “Nambi uli mwaulagaga Mitume ja Allah kalako, naga mwaliji ŵakulupilila (kusyene)?”
  92. Soni (Ayudammwe) pamasile paŵam’bichilile Musa ni ilosyo yakuonechela (palangulangu), kaneka ni mwakatesile kang'ombe (kuŵa kannungu kenu) panyuma pa (kutyoka) jwalakwejo (kuja kwitumbi kuupochela malamusi), ni mwaliji ŵakulitenda lupuso
  93. Soni (kumbuchilani) katema katwajigele chilanga chenu, ni twalinyakwile litumbi pachanya penu, (nikuntenda kuti): “Kamulisyani yatumpeleyi mwamachili soni pikanani.” Ŵanganyao ŵatite: “Tupikene nambo tunyosyisye.” Ni ŵamwesyedwe m’mitima mwao (chinonyelo cha kukagalagatila) kang'ombe ligongo lya ukafili wao. Jilani: “Kaje kusakala yaikunchisya chikulupi chenu, naga n'di ŵakulupilia (kusyene).”
  94. Jilani (pakwasalila Ayudao): “Naga nyumba jambesi ja kwa Allah jili jenujenupe pangali ŵandu ŵane, basi chilajilani chiwa naga nkuŵecheta yakuona.”
  95. Nambo nganaŵa achilajile ata panandi ligongo lya (yasambi) yagalongwesye makono gao, sanotu Allah ni jwaakwamanya chenene ŵakulitenda lupuso
  96. Sonitu chimwasimane kwene (Ayudao) kuti niŵali ŵakupapambila nnope wumi wa duniya kwapunda ŵandu ŵane, kwapunda soni ŵakuwanganya (Allah ni isanamu), jwalijose mwa jamanjao akasasachililaga ali apedwile wumi welewu wakwana yaka sausande, kutendaga kupedwa kwakwe wumi welewu nganikuŵa kum'bisile kwanaula ni ilagasyo. Sanotu Allah ni Jwakuilolechesya yaakutenda
  97. Jilani: “Mundu juchaŵe mmagongo jwa Jibulilu (ligongo lyakwika najo Qur'an,) basi (amanyilile kuti) chisimu jwalakwejo ajituluchisye (Qur'anijo) mu ntima mwenu kwa lisosa lya Allah, kwisa kuijitichisya (itabu) yaili paujo pakwe, nikuŵa chongolo ni abali jakusengwasya kwa ŵakulupilila.”
  98. Mundu jwali mmagongo jwa Allah, Malaika Gakwe, Mitenga Jakwe, Jibulilu ni Mikailu (basi niyakwe), chisimutu Allah ni Mmagongo jwa makafili
  99. Soni yakuonaonape, twatulwisye kukwenu ma Ȃya gakusalichisya, nipangali ŵaakugakana ikaŵeje ŵakunyosya
  100. Ana nganiiŵa yanti ndaŵi ni katema kaakutaŵanaga chilanga, likuga line mwa jamanjao akasachijasaga? Nambo kuti ŵajinji mwa jamanjao ngakukulupilila
  101. Soni ndema ja jwaichilile Ntenga jwakutyochela kwa Allah jwakwitichisya yalinayo ŵanganyao, likuga lya lyapedwile Chitabu lyaponyisye Chitabu cha Allah kunyuma kwa migongo jao mpela ngakuchimanyilila
  102. Niŵaikuyiye (itabu yausaŵi) yagaliji nkwasoomela mashetani (ni kwalambusyaga kuti wele usaŵiu waliji) mu uchimwene wa Sulaimana, ninganakufuluji Sulaimana nambo mashetani ni gagaliji nkufulu, ngati gajiganyaga ŵandu usaŵi (wagaumanyi kala Sulaimana nkanaiche), ni (usaŵi) wawatulusyidwe kwa malaika gaŵili Haruta ni Maruta ku Babila, nambo (achimalaikao) nganaŵaga ali nkun'jiganya jwalijose ikaŵeje ali ansalile kaje kuti: “Uwwetu tuŵele fitina (jakun'dinga chikulupi chenu), sano nkakufulu.” Ni ŵaliji nkulijiganya kwa ŵaŵilio (chisamya) chakulekanichisya chilikati cha mundu ni ŵankwakwe. Ni nganaŵa ŵanti ni kunnagachisya nayo yalakweyo jwalijose ikaŵeje kwa lisosa lya Allah, niakulijiganyaga yakwajonanga, yangaŵa nkwakamuchisya, soni amasile kumanyilila kuti jwayiche mwa kuusagula (usaŵio), nganakola liunjili lililyose (lya yambone) ku Akhera. Kaje kusakala yasagwile pakusumanya ni (ntendele wa) mitima jao, ingaŵe ŵamanyililaga
  103. Soni ŵanganyao ingaŵe ŵakulupilile ni kuligosa, chisimu chene, malipilo gakuumila kwa Allah gakaliji gambone (kukwao) ingaŵe ŵamanyililaga
  104. E jenumanja ŵankulupilile! Kasintiji (pakunsalila Ntume ﷺ): “Tuchiingaani.” Nambo n'jileje: “Ntukosoŵalile.” Soni pikanilani (malamusi), mwanti akwete kupata achimakafili ilagasyo yakupoteka nnope
  105. Ngaakunonyelwa aŵala ŵanya ŵakanile; kutandila achinsyene itabu (Ayuda ni Akilisito) ni ŵakuwanganya (Allah ni isanamu) kuti intuluchile jenumanja (Asilamummwe) yambone iliyose kutyochela kwa M'mbuje gwenu. Nambotu Allah akunsagulilaga ukoto Wakwe jwansachile, soni Allah ni nsyene umbone wekulungwa
  106. Ngatukufutatu Ȃya jilijose kapena kujiliŵasya, ikaŵeje tukwikanajo jine jambone kupunda jalakwejo kapena jakulandana najo, ana ngankumanyilila kuti Allah pa chindu chilichose aŵele Jwakombola
  107. Ana ngankumanyilila kuti Allah akwete uchimwene wa kumawunde ni petaka? Soni nganinkola jenumanja kaligoselo ata nkulupusyo jwangaŵaga Allah
  108. Kapena nkusaka (Asilamummwe) kuti mum'busyeje Ntenga jwenuﷺmpela yaŵatiji pakuwusyidwa Musa kalakala (iwusyo yachalu)? Soni jwachasagule ukafili pakusumanya ni chikulupi, nikuti amasile mwasokonechele kuleka litala lyagoloka
  109. Ŵajinji mwa achinsyene itabu (Ayuda ni Akilisito) aŵele ali nkusachilila yanti ali am'buchisye (Asilamummwe) ku ukafili panyuma pakulupilila kwenu, ligongo lya litima lyakutyochela kwa ŵanganyao achimisyene, panyuma pakuonechela kwa jamanjao chakuona (jwali Muhammadi ﷺ), basi mwakululuchilani nikwaleka mpaka Allah ayichenalyo lilamusi Lyakwe, chisimu Allah pa chindu chilichose aŵele Jwakombola
  110. Soni jimikani Swala mwakolosya ni ntoleje Zaka, soni mu chambone chilichose chinkulilongochesya chinkachisimane kwa Allah, chisimu Allah ichindu yankutenda aŵele Jwakuilolechesya
  111. Soni ŵatite: “Ngaŵa nkuja kwinjila ku Mbepo ni ikaŵeje jwali Myuda kapena Nkilisito.” Yele ni isako yao. Jilani: “Ikani nao umboni wenu naga nkuŵecheta yakuona.”
  112. (Ngwamba!) Nambo kuti mundu jwachajipeleche ngope jakwe kwa Allah (pakunda Usilamu), ni ali jwakolosya (pa Usilamu wakwe), jwele nijuchakapate malipilo gakwe kwa M'mbujegwe, soni ngasaja kuŵa nioga, ngasaja kuŵa soni ŵakudandaula
  113. Soni Ayuda akasatiji: “Akilisito nganaŵa pa chilichose (ŵangali dini jaakukuya).” Nombe Akilisito akasatiji: “Ayuda nganaŵa pa chilichose (ŵangali dini jaakukuya).” Kutendaga ŵanganyao akusoomaga Chitabu, mmomopemo mwa kulandana nimaloŵe ga ŵanganyao nimwaakuŵechetela ŵandu ŵangali chachimanyi (ŵagalagatila isanamu). Sano Allah ni jwatachijilanya chilikati chao lisiku lya Kiyama pa ichindu yaŵaliji nkutindana pa yalakweyo
  114. Ana soni nduni jwali jwalupuso nnope kumpunda mundu jwaakukanya misikiti ja Allah kuti Lina Lyakwe lisalidweje mwalakwemo, ni akulimbangana pakujitendekasya chisaame (pakwalekasya ŵandu kutendelamo ibada). Ŵanganyao nganikuŵa kwakuŵajilwa kukwao kuti ajijinjile (misikitijo) ikaŵeje mwawoga. Kwaluka ni kwao pa duniya, soni ku Akhera chakapate ilagasyo yekulungwa nnope
  115. Soni kungopoko ni kungapililo nsyene jwakwe Allah, sano kulikose kuchin'galauchile (pakuswali naga Allah annamulile), nikuti kwalakweko nikuchili chibula cha Allah, chisimu Allah ni Jwakwanila kusyene (ku iwumbe Yakwe), Jwakumanyilila nnope
  116. Soni akasatiji: “Allah alitendele mwanache.” Kuswejela ni Kwakwe (Allah aŵambalene nayo yele), nambo kuti yosope ya kumawunde ni petaka iŵele Yakwe Jwalakwejo, yosope yene ikwitika Kukwakwe (mwa ukapolo)
  117. (Jwalakwe ni) Nkugumba mawunde ni mataka, sano naga asachile kuti chindu chipatikane, basi agambaga kuchilamula kuti: “M'be!” ni chikasaŵaga
  118. Soni ŵandu ŵangali chachimanyi akasatiji: “Ligongo chichi Allah jwangatuŵechetekasya uwwe, kapena kutuichilila chisimosimo?” Mmomopemo mwakulandana nimaloŵe ga ŵanganyao nimwaŵaŵechetele ŵandu ŵakala jamanjao nkanapagwe, mitima jao jilandene, pamasile patusalichisye ma Ȃya kwa ŵandu ŵaakukulupilila kusyesyene
  119. Chisimutu Uwwe tuntumisye (mmwejo Muhammadi ﷺ) ni yakuona kuti m'be ŵakutagulila abali syakusengwasya ni ŵakutetela, soni ngan'ja kuwusyidwa ya ŵandu ŵa ku Moto Waukali
  120. Soni nganaŵa anchiniile mmwejo Ayuda ni Akilisito mpaka n'di nkuyiye dini syao. Jilani: “Chisimu chongoko cha Allah ni chachili chongoko chisyesyene.” Nambotu naga nkuye yakusaka yao (chachili Chiyuda kapena Chikilisito chaocho) panyuma pa yainyyichilile yaumanyilisiyi (jajili Qur’an), chim'be ŵangali ŵakun'gosa ata ŵakunkulupusya (pa ipotesi yakuumila) kwa Allah
  121. Aŵala ŵatwapele chitabu nikuchisoomaga kusyesyene (mwangali konjechesya kapena kupungula), ŵanganyao niŵaakuchikulupilila (chitabu cha Qur’an), nambo ŵachachikane chele, ŵanganyao niŵachaŵe ŵakwasika
  122. E jenumanja ŵanache ŵa Israila! Kumbuchilani chindimba Changu chanampele, soni nanchimbichisye kupunda iwumbe yosope (yandaŵi jenu)
  123. Ni lijogopani lisiku lyangakomboleka mundu kunkamuchisya mundu jwine chilichose, soni ngasichikundidwa kuumila kwa jwalakwejo chaliombolela, atamuno chondechonde (cha akuchondelela) ngasichinkamuchisya, soni ŵanganyao ngasaŵa ŵakulupusidwa
  124. Soni (kumbuchilani) katema kajwalinjidwe Ibrahima ni Ambujegwe pakumpa malamusi, niŵagakwanisye. (Allah) jwatite: “Chisimutu Une chinantende mmwejo kuŵa nnongola jwa ŵandu.” (Ibrahima) jwatite: “Ana ni achiŵanangu ŵakwe?” (Allah) jwatite: “(Elo, nambo kuti) chilanga changu ngaŵa nkwapata ŵakulitenda lupuso (mu ŵanache ŵenuo.)”
  125. Soni (kumbuchilani) katema katwakutesile ku nyumba (ja Likaaba) kuŵa kwakuja kwendelajendela ŵandu nikwantunjelele, soni patendani pamalo paŵaliji nkwima Ibrahima (ndema jaŵataŵaga Likaabalyo) kuŵa pakuswalila. Nitwannamwile Ibrahima ni Ismaila kuti: “Jiswejesyani Nyumba Jangu ligongo lya ŵakujisyungula, ni ŵakutama itikafu ni ŵakwinama ni kusujudu (pakuswali).”
  126. Soni (kumbuchilani) katema kajwaŵechete Ibrahima kuti: “E Ambuje ŵangu! Utendani awu Musi (wa Maaka) kuŵa ŵantunjelele, nimwape achinsyeneo isogosi, nambo ŵaakulupililepe mwa jamanjao mwa Allah ni Lisiku Lyambesi.” (Allah) jwatite: “Nijwakufulu jwake, basi chinansengwasye panandi kaneka chinjintutila ku ilagasyo ya ku Moto, kaje kusakala malo gakuujila gakwe!”
  127. Soni (kumbuchilani) katema kaŵaliji nkukwesya Ibrahima ni Ismaila chitepo chanyumba (ja Likaaba aku achiŵendaga kuti): “Ambuje ŵetu! Pochelani kutyochela kukwetu (masengo getuga), chisimutu Mmwe ni ŵan'di Ŵakupikanichisya, Ŵakumanyilila nnope.”
  128. “Ambuje ŵetu! Tutendani kuŵa ŵakulipeleka Kukwenu, ni mu ŵanache ŵetu (muŵe mwana soni) nkutula wakulipeleka Kukwenu, soni tulosyani (matala ga katende ka) ibada yetu (ya Hija ni Umra), ni ntupochele toba jetu, chisimu Mmwejo ni ŵan'di Ŵakupochela nnope toba, Ŵachanasa channope.”
  129. “Ambuje ŵetu! Mwatumichisyani Ntenga jwakutyochela mu ŵanganya peo, kuti ŵasoomeleje ma Ȃya Genu ni kwajiganyaga Chitabu ni lunda lwakusokoka, soni kuti ŵaswejesyeje, chisimutu Mmwe ni ŵan'di Ŵamachili gakupunda, Ŵalunda lwakusokoka.”
  130. Ana nduni jwatatende ngajisaka dini ja Ibrahima (wauli Usilamu) pangaŵaga jwaauwawatisye ntima ŵakwe? Sonitu pamasile patwansagwile (Ibrahimajo) pa duniya, chisimu jwalakwe soni ku Akhera takaŵe mwa ŵandu ŵambone
  131. (Kumbuchilani) katema kaŵasalilidwe ni Ambujegwe (Allah) kuti: “Lipelekani (pakuŵa Nsilamu).” Jwalakwe jwatite: “Nalipeleche kwa M'mbuje jwa iwumbe yosope (mbele Nsilamu.)”
  132. Soni Ibrahima ŵaagombelechesye yalakwei (yakuya dini ja Usilamu) ŵanache ŵakwe, nombe Yaakubu (jwaagombelechesye ŵanache ŵakwe kuti): “E achiŵanangu! Chisimu Allah ansagulile Dini, ningasim'bwa ikaŵeje n'di Asilamu.”
  133. Ana jenumanja mwapali ndema jachanyyichilile Yaakubu chiwa? Katema kaŵawusisye ŵanache ŵakwe kuti: “Ana chin'galagatileje chichi panyuma pangu?” Ŵanganyao ŵatite: “Tugalagatileje N'nungu jwenu, (jujojopejo) ni N'nungu jwa achinangolo ŵenu; Ibrahima, Ismaila ni Isihaka, N'nungu Jumpepe. Sonitu uwwe tukulipeleka Kukwakwe (pakuŵa Asilamu).”
  134. Walakweo ni nkutula wawapite kala, chiuchipata yawapanganyisye, nombe ŵanganyammwe tinchipata yampanganyisye, soni ngasin'ja kuwusyidwa mu ichindu yaŵaliji nkutenda ŵanganyao
  135. Soni (Ayuda ni Akilisito) akasatiji (pakwasalila Asilamu): “Naga kuti n'jongoche nim'be Ayuda kapena Akilisito.” Jilani: “Nambo (uwwe tukuya) dini ja Ibrahima jwakongoka (jwa ŵalekangene nasyo dini syepombotale), soni nganaŵa mwa akuwanganya (Allah ni isanamu).”
  136. Ŵechetani (jenumanja Asilamu pakwasalila Ayuda ni Akilisito) kuti: “Uwwe tukulupilile mwa Allah, ni yaitulusyidwe kukwetu (jajili Qur’an), ni yayatulusyidwe kwa Ibrahima, Ismaila, Isihaka, Yaakubu ni isukulu yakwe, ni yaŵapedwile Musa ni Isa, ni yaŵapedwile Achimitume kuumila kwa M’mbuje gwao, ngatukulekanganya chilikati cha jumpepe mwa ŵanganyao, soni uwwe Kukwakwe tukulipeleka (pakuŵa Asilamu).”
  137. Sano naga ŵanganyao akulupilile yantite paakulupilila jenumanja, nikuti chajongoche, nambo naga akugalauka (kuleka chele chikulupichi), nikuti ŵanganyao agambile kuŵa mu ukangani, basi Allah chan'gose jenumanja (ku yakusakala yakutyochela) kwa ŵanganyao, soni Jwalakwejo ni Jwakupikanichisya Jwakumanyilila nnope
  138. (Kuyani) dini ja Allah (wauli Usilamu), ana niŵani ŵakwete dini jambone kupunda ja Allah? Sonitu uwwe Jwelepejo nijwatukun'galagatila
  139. Jilani (ku Ayuda ni Akilisito): “Ana nkusisyana nowe pa ya Allah kutendaga Jwalakwejo ni M'mbuje gwetu soni M'mbuje gwenu? Soni uwwe tukwete yakutenda yetu, nombe jenumanja nkwete yakutenda yenu, soni uwwe (yosope yatukutendaga) tukunswejechesyaga Jwalakwe.”
  140. Kapena (jenumanja Ayuda ni Akilisito) nkuŵechetaga kuti: “Kutandila Ibrahima, Ismaila, Isihaka, Yaakubu ni isukulu yakwe, ŵaliji Ayuda kapena Akilisito?” Jilani: “Ana ŵanganyammwe ni ŵan'di ŵakumanyilila nnope kapena Allah (jwaakuti ŵanyao ŵaliji Asilamu)?” Ana nduni jwali jwalupuso nnope kumpunda mundu jwaakusisa umboni wakwete wakutyochela kwa Allah! Sanotu Allah nganaŵa jwanti ni ngaimanya yankutenda
  141. Walakweo ni nkutula wawapite kala, chiuchipata yawapanganyisye, nombe ŵanganyammwe tinchipata yampanganyisye, soni ngasin'ja kuwusyidwa mu ichindu yaŵaliji nkutenda ŵanganyao
  142. Pangakaŵapa ŵawawate mwa ŵanduŵa chaŵeje alinkuŵecheta kuti: “Ana nichichi chachagalawisye (Asilamu) kuleka ku chibula kwao kuŵaliji nkulola (pakuswali)?” Jilani: “Kungopoko ni kundiŵilo nsyene jwakwe Allah, akasan'jongolela jwaakunsaka kwitala lyagoloka.”
  143. Soni iyyoyopeyo tuntesile ŵanganyammwe kuŵa nkutula wachilikati kuti m'be mboni pa ŵandu, nombenajo Ntenga (Muhammadi ﷺ) aŵe mboni pa jamanja, ninganitukutenda ku chibula (cha Baitul Muqaddas) kwamwaliji nkulola, ikaŵeje kuti tummanyukule mundu jwaakunkuya Ntenga pakunnekanganya nimundu jwaakugalauchila ku indende yakwe, soni chisimu chene (yagalausya chibulayo) yaliji yakusausya kwekulungwa nnope ikaŵeje kwa ŵandu ŵaŵajongwele Allah, ninganaŵa Allah jwanti nikonanga chikulupi chenu (pa swala syenu sim'bele n'di nkuswali pakulola ku Baitul Muqaddas), chisimu Allah kwa ŵandu ni Mpole kusyene, Jwachanasa channope
  144. Pamasile patukuweni galausyagalausya kwa ngope jenu (mmwe Muhammadi ﷺ kulola) kwinani, sano chitun'galauchisye ku chibula chankuchisakacho, mwanti sano galauchisyani ngope jenu upande wa Nsikiti Wakuchimbichika (wa Maaka), soni palipose pachim'be ŵanganyammwe galauchisyani ngope syenu ku wele upandeo, soni chisimu chene aŵala ŵaŵapedwile Chitabu akumanyilila yanti yalakweyi yakuonaonape yakuumila kwa M’mbuje gwao, sano Allah nganaŵa jwanti ni ngaimanya yaakutenda ŵanganyao
  145. Naatamuno m’biche nacho kwa aŵala ŵaŵapedwile chitabu chilosyo chantundu uliose nganaŵa akuyiye chibula chenu, nombe mmwe nganim'ba nkuyiye chibula chao, soni atamose ŵane mwa jamanjao nganaŵa akuyiye chibula chaŵane, nambo naga nkuye yaakwisaka ŵanganyao panyuma pa umanyilisi wawunyyichilileu, chisimu mmwe chim'be pa jele ndemajo mwa ŵakulitenda lupuso
  146. Ŵandu ŵatwapele chitabu akuimanyilila yalakweyi yaakuti pakwamanyilila ŵanache ŵao, nambo chisimu likuga line mwa jamanjao likasasisaga yakuona lichiimanyililaga
  147. (Yalakweyi ni) yakuona yakuumila kwa Ambuje ŵenu, basi ngasim'ba ata panandi mwa ŵakaichila
  148. Soni uliose (mwa mikutula jakala) wakwete upande wakwe wawalolaga (pakuswali), basi ijanguilani yambone, palipose pachim'be Allah tachiika namwe ŵanaose (lisiku lya Kiyama), chisimu Allah pa chindu chilichose aŵele Jwakombola
  149. Soni kulikose kumpite basi galauchisyani ngope jenu ku Nsikiti Wakuchimbichika, soni chisimu yalakweyi niyakuona yakuumila kwa Ambuje ŵenu, sano Allah nganaŵa jwanti ni ngaimanya yankutenda ŵanganyammwe
  150. Soni kulikose kumpite (mmwe Muhammadi ﷺ) basi galauchisyani ngope jenu ku Nsikiti Wakuchimbichika, nombe palipose pachim'be ŵanganyammwe basi galauchisyani ngope syenu ku upandeo, kuti ŵandu akasakola maloŵe gakutataŵana namwe, ikaŵeje ŵawowopeo ŵalitendele lupuso mwa jamanjao, basi ngasimwajogopaga ŵanganyao nambo munjogopeje Une, ni kuti ngwanilisye chindimba Changu pa jenumanja kuti n'jongoche
  151. Mpela mutuntumichisye kukwenu jenumanja Ntenga jwakutyochela mwa ŵanganyapemmwe jwaakunsoomela ma Ȃya Getu, nikunswejesyaga, ni akun'jiganyaga Chitabu ni lunda lwakusokoka, ni akun'jiganyaga soni yamwalekaga ngaimanya
  152. Basi mungumbuchilani, None chinankumbuchile, soni mundogolelani, ni nkanganaga
  153. E jenumanja ŵankulupilile! Likamuchisyani (naga yimpatile ipato) pakupilila ni kuswali, chisimu Allah ali pamo ni akupilila
  154. Ni ngasim'bechetaga pa kwamba ya ŵandu ŵaakuwulajidwa petala lya Allah kuti: “Ŵawe.” Nambo ŵachijumi gamba kuti ngankupata kumanyilila
  155. Soni chitun'dinje ni chindu chakogoya (mpela ngondo), kwisa soni sala, kunandipa kwa ipanje, kwasika kwa maumi ni konasika kwa isogosi, ni mwatagulilani ŵakupilila abali jakusengwasya
  156. Aŵala ŵanti naga ipato yapatilemo akasatiji: “Chisimu uwwe ŵa Allah, soni chisimu uwwe Kukwakwe tuuchiujila.”
  157. Ŵanganyao ukoto wakuumila kwa M’mbuje gwao uli pa jamanjao ni chanasa, soni ŵanyao niŵali ŵakongoka
  158. Chisimu (matumbi ga) Swafa ni Maruwa gaŵele mu imanyilo ya (Dini ja) Allah, sano jwalijose jwapite kutenda Hija kapena Umra, paŵe pangali ulemwa kwa jwalakwejo kuusyausya kwenda chilikati chakwecho, mwanti jwachapanganye masengo mwa gamba kulipeleka (nikuti tachilipidwa), chisimu Allah ni Jwakutogolela kusyene, Jwakumanyilila nnope
  159. Chisimu aŵala ŵaakusisa yatutulwisye yaili ilosyo yakuonechela palangulangu soni yaili chongoko, panyuma panti tuisalichisye kwa ŵandu m’Chitabu, ŵanganyao niŵaakuŵa ali nkulwesedwa ni Allah, soni ni akuŵa ali nkulwesedwa ni akulwesa
  160. Ikaŵeje aŵala ŵatesile toba ni kwilanya (yaŵawatanganyagayo) ni kusalichisya (yaŵasisagayo), basi ŵanganyao ni ŵachinapochele toba jao, soni Une ni Jwakupochela nnope toba, Jwachanasa channope
  161. Chisimu aŵala ŵakanile nikwikanila kuwa ali makafili, ŵanganyao malweso ga Allah, Achimalaika ni ŵandu wosope gali pa jamanjao
  162. Mwele (mmalweso ga ku Motogo) chakaŵe ŵandamo, ilagasyo ngaija kupungusyidwa kwa jamanjao, soni ŵanyao ngaaja kupedwa lipesa
  163. Soni Nnungu jwenu ni Nnungu Jumpepe basi, pangali nnungu jwine (jwakuŵajilwa kun'galagatila) ikaŵeje Jwelepejo, Jwaukoto wejinji, Jwachanasa channope
  164. Chisimu chene mu kagumbidwe ka mawunde ni mataka, ni kupisyangana kwa chilo ni muusi, ni yombo yekulungwakulungwa yaikwenda m'mbwani ili ipachile ichindu yakwakamuchisya ŵandu (nambo ngamilwa), ni mesi gaatulwisye Allah kuumila kwinani nikusyuchisya nago litaka panyuma pakuwa kwakwe, ni kwenesya palakwepo mitundu josope ja inyama, ni kujigalausyagalausya mbungo ni mawunde gawula gagakwendesyedwa chilikati cha kwinani ni pasi, muŵele mwana ilosyo kwa ŵandu ŵakwete lunda
  165. Soni chilikati cha ŵandu pana ŵaakulitendelaga (isanamu kuŵa) milungu (jao) kunneka Allah, ni akwinonyelaga yaakatite pakunnonyela Allah, nambo ŵandu ŵakulupilile niŵali ŵakunnonyela Allah mwakupelenganya. Mwanti ŵandu ŵalitendele lupusowo angajione ndema jachakaioneje ilagasyo (akaiweni yakogoya kusyene), ligongo machili gosope gachiŵa ga Allah, soni Allah ni Jwaukali pakupeleka ilagasyo
  166. (Mwakumbusyani) katema katachiliipaata achinnongola ŵaŵaliji nkukuyidwa (mu ukafili) pakwakana ŵaŵaliji nkukuya, aku ali ayiweni ilagasyo, mwanti nkamulano wa chilikati chao uchikatika
  167. Nitachiŵecheta akukuya kuti: “Kungaŵe kwakomboleka uwwe kuujila (ku duniya) tungajile kuliipaata pakwakana ŵanganyao mpela yatite pakuliipaata pakutukana uwwe.” Iyyoyopeyo niichakajileje Allah pakwalosya ŵanganyao itendo yao kuŵa madandausi gao, soni ŵanganyao ngasaŵa ŵakopoka ku Moto
  168. E jenumanja achinaŵandu! Mu ichindu yaili pa chilambo lyagani ya halaal peyo yayili yambone, soni ngasinkuyaga sajo sya shetani, chisimu jwalakwe kukwenu aŵele mmagongo jwakuonechela
  169. Chisimu jwalakwejo akunchisya yangalumbana ni yakunyalaya, soni nikuti munnambuchisyeje Allah yangankuimanyilila
  170. Soni naga ili iŵechetedwe kukwao (yanti): “Kuyani yaatulwisye Allah.” Akasatiji: “Nambo tukuya yatwasimene nayo achatati ŵetu.” Ana nantimuno kuti achatati ŵawowo nganakola umanyilisi wa chilichose soni nganaŵa ŵakongoka (chiŵakuyejepe)
  171. Soni chilandanyo cha achimakafili chili chisawu (m'busa) jwaakuigumilila (ilango yakwe) mwa kuikalipila, kutendaga yalakwe ikaakupikana ikaŵeje kuŵilangape ni gumila, ŵangapikana, ŵangaŵecheta soni ŵangalola, mwanti ŵangali umanyilisi
  172. E jenumanja ŵankulupilile! Lyagani mu yambone yatumpele, soni muntogolelani Allah nam’baga jenumanja nkun'galagatila Jikape Jwele
  173. Chisimu (Allah) ayitesile haraam kukwenu (kulya) chibudu, myasi, nyama jeguluŵe ni chachisikitidwe pakolanjidwa (lina linepe) lyangaŵaga lya Allah (kuŵa mbepesi ja akumasoka), nambo jwachasingalilwe (nikulya cha haraamucho) mwangali kuchilumba kapena kusumba mpika, basi chipaŵe pangali ulemwa kukwakwe, chisimu Allah ni Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope
  174. Chisimu aŵala ŵaakusisa yaŵatulwisye Allah m’Chitabu (cha Baibulo) nikuisumanyaga ni (ya duniya) yantengo ŵannono, ŵanganyao ngakulya chinepe m’matumbo mwao changaŵaga moto, soni Allah ngaaja kwaŵechetekasya lisiku lya Kiyama, soni ngaaja kwaswejesya, soni akwete kupata ŵanganyao ilagasyo yakupoteka nnope
  175. Jamanjao niaŵalaŵala ŵasagwile kusokonechela pakusumanya ni chongoko, ni (kusagula soni) ilagasyo pakusumanya ni chikululuko, ana nichichi chikwatendekasya kupilila ni Moto
  176. Yalakweyo niligongo lyanti Allah atulwisye Chitabu mwakuonaonape, nambo ŵandu ŵatindene m’Chitabumo ali mu ukangani wakutalikangana (ni yakuona)
  177. Umbone nganiuŵa pagalauchisya ngope syenu upande wa kungopoko ni kundiŵilo, nambo umbone (usyesyene) ni wa mundu jwankulupilile Allah, Lisiku Lyambesi, Malaika, Chitabu ni Achimitume, achipelekaga soni chipanje achichisakaga kwa ŵapaulongo, ŵawina, masikini, jwapaulendo, ŵakuŵenda, ni kwaapela ulukosyo achikapolo, achiswaliji soni Swala nikutolaga Zaka, ni ŵakwanilisya ilanga yao pati ataŵenemo, ni ŵakupilila pakulaga, pakulwala ni pandema jangondo, ŵanganyao niŵaasimichisye (Usilamu wao), soni ŵanyao niŵali ŵakun'jogopa (Allah)
  178. E jenumanja ŵankulupilile! Silamulidwe kukwenu mbusyo syakulandana pa akuulajidwa, nnukosyo kwa nnukosyo, kapolo kwa kapolo, jwankongwe kwa jwankongwe, nambo (nkuulaga) jwakululuchilidwe ni nchimwenegwe (nkuulajidwa) pa chindu chinechakwe (mpela kuti apeleche mbiya mmalo mwakuulajidwa) nikuti (nkukululukajo) asikuyekuye (ni kuŵilasya) mwa umbone, nombenajo (nkuulagajo) alipile (mbiyasyo) kukwakwe mwa umbone, kwalakweko ni kwepepasya kwakutyochele kwa M'mbuje gwenu soni (chiŵele) chanasa, sano juchasumbe mpika panyuma pa yele, nikuti akwete kupata ilagasyo yakupoteka nnope
  179. Soni nkwete jenumanja (kusunga) umi mu mbusyo syakulandana E jenumanja ŵankwete lunda! Kuti n'digose (ku nteto wakuulagana)
  180. Kulamulidwe kukwenu pati chiwa chili chim’bichilile jumo jwenu naga achilekaga chipanje; kuleka wasiya (pa chipanjecho) waachinangolo ŵaŵili ni ŵapaulongo mwa kwilanila (ni malamusi ga Dini), lyele liŵele lilamusi kwa ŵaoga (ŵakun'jogopa Allah)
  181. Sano jwachaligalausye (lilamusili) panyuma pakulipikana; nikuti ulemwa wakwe chiuŵe pa ŵaakuligalausyao, chisimu Allah ni Jwakupikanichisya, Jwakumanyilila nnope
  182. Sano mundu jwan'jogopele nkuleka wasiyajo kuti atakwika mwapendechele ku upande wepombotale kapena ku ulemwa nikwakolochesya chilikati chao, chaŵe jwangali ulemwa, chisimu Allah ni Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope
  183. E jenumanja ŵankulupilile! Kulamulidwe kukwenu kutaŵa (Namasani) mpela yakwatite pakulamulidwa kwa ŵandu ŵaŵaliji paujo penu (jenumanja nkanim’biche) kuti n'digose (ku ilemwa)
  184. Moŵa gakuŵalanjikape (kapena 30), nambo jwachaŵe nkulwala mwa jaomanja kapena pa ulendo (nigopola) akwanisye chiŵalanjilochi ni moŵa gane (ga kuuchisya), sano ŵandu ŵakutaŵa mwakulajilila (ligongo lyauchekulu kapena ulwele wan'gona-n'gona), chakomboleche (kuleka kutaŵako ni) kupeleka malipilo gayakulya yakwanila masikini (jumo pa lisiku lililyose lyakataŵile), sano jwachapanganye masengo mwagamba kulipeleka yele tiiŵe yambone kukwakwe, nambo naga nkutaŵa (iyyoyo mwakulajilila) tiiŵe yambone kukwenu naga n'di ŵakumanyilila (kusosekwa kwakutaŵako)
  185. Mwesi wa Namasani ni awula wajatulusyidwe Qur’an nkati mwakwe kuŵa chongolo cha ŵandu ni ilosyo ya kuonechela palangulangu ya chongoko, soni kuŵa chilekanganyo (cha yakuona ni yaunami), sano jwauweni mwa jaomanja mwesi (ali chitamile pamusi) ataŵe Namasanijo, nambo jwachaŵe nkulwala kapena paulendo (nigopola), akwanisye chiŵalanjilo ni moŵa gane (ga kuuchisya), Allah jukunsoselaga yakwepepala ŵanganyammwe soni jwangansosela yakunonopa, soni (jukusaka) kuti nkwanisye chiŵalanjilocho ni kunkusyaga Allah (pakutenda Takbirah) ligongo lya kun'jongola kwenu soni kuti m'be ŵakutogolela
  186. Soni naga ali am'busisye achikapolo Ŵangu Yangune, basi (mwasalilani yanti): Chisimu Une ndili pakuŵandika, ngwangaga duwa jankuomba pati amombile, basi anjitiche (kuŵilanga Kwangu) ni angulupilile kuti ajongoche
  187. Kuŵele kwakundisyidwa kukwenu chilo chakwimuchila kutaŵa kutendanao ulombela achimmasyeto ŵenu, ŵanganyao ni iwaalo yenu nombe ŵanganyammwe ni iwaalo yao, Allah amanyiiliile kuti ŵanganyammwe mwaliji nkuliijiiŵa mwachimisyene, basi apocheele toba jenu ni ankululuchiile, sambano mwakwayagani ni nsosejesoseje yannembele Allah (ŵali ŵanache), soni lyagani ni kumwaga mpaka umanyukuche kukwenu usi weswela kutyochela mu usi wepiliwu kumasikusiku (kwakuli kombola kulekanganya chilikati cha kuswejela kwa kumasikusiku ni chipi chachilo), kaneko kwanilisyani kutaŵa mpaka chilo (kutiŵila kwa lyuŵa), soni ngasimwakwayaga ŵanganyao kutendaga jenumanja n'di nkutama itikafu m’misikiti, jele ni mipingu ja Allah, basi kasin'jiŵandichilaga, iyyoyopeyo niyakasatiji Allah pakusalichisya ma Ȃya Gakwe kwa ŵandu kuti aŵe nioga (wakun'jogopa Jwalakwe)
  188. Soni kasillyaganilaga chipanje chenu mwa ukoleko nikuchipelekaga kwa akulamula kuti mpate kulya liwunjili lya chipanje cha ŵandu mwasambi kutendaga jenumanja nchimanyililaga (kuti ŵa ukoleko)
  189. Akum'busya ya myesi, jilani: “Jelejo ni ipiimo ya ndaŵi sya ŵandu (yakumanyililila ndema jakutendela indu yao) ni Hija, sano umbone nganiuŵa pakwinjila kwenu m’majumba kupitila ku chituupa kwakwe, nambo umbone ni wa mundu jwaoga (wakun’jogopa Allah), ni gajinjilagani majumba kupitila m’milango mwakwe, soni mun'jogopeje Allah kuti m'be ŵakupunda
  190. Soni mwaputani ngondo petala lya Allah aŵala ŵaakumputa, nambo ngasinsumba mpika (pakwaputa ŵangantanda), chisimu Allah ngaakwanonyela ŵakusumba mpika
  191. Soni mwaulagani ŵanganyao palipose pachimwasimane, soni mwakoposyani palipose paŵankopwesye, ligongo fitina (ja kwawatanganyichisya ŵandu dini jao) jiŵele jakusakala nnope kumpunda kuwulaga, nambo nkaapuuta ngondo mungulugulu mwa Nsikiti Wakuchimbichika (wa Maaka) ni ikaŵeje naga ali apatandite ŵanganyao kumputila palakwepo, sano naga achintandaga kumputa ngondo, basi mwaulagani, mwele ni mugaŵelele malipilo ga makafili
  192. Nambo naga akuleka, basi chisimu Allah ni Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope
  193. Soni mwaputani ngondo mpaka fitina (jagalagatila isanamu) jiikane mwakumala, soni Dini nijiŵe ja Allah pe, nambo naga akuleka, basi paŵe pangali umagongo ikaŵeje kwa ŵakulitenda lupuso
  194. Mwesi wakuchimbichika kwa mwesi wakuchimbichika, soni ichindu yakuchimbichika (naga utyosyedwe uchimbichimbi wakweo) iŵichilidwe mbusyo, sano jwantendele uwwanga nombe jenumanja mum'buchisyani uwwangao mwakulandana ni mwantendele ŵanganyammwe uwwanga, soni mun'jogopani Allah, ni manyililani yanti Allah ali pamo ni ŵaoga (wakun'jogopa Jwalakwe)
  195. Soni tolani petala lya Allah, ningasin'diponyaga ni makono genu kuchonasiko, soni kolosyani, chisimu Allah akwanonyela ŵakolosya
  196. Soni kwanilisyani Hija ni Umra ligongo lya Allah, nambo naga nsiŵilwemo ni gambani kusikita chinyama cha mbepesi changasausya kuchipata (mpela mbusi), ni ngasimmyola mitwe jenu mpaka chili chiiche chinyama chambepesicho pamalo pakwe (pakusikitila), sano juchaŵe nkulwala mwa jenumanja kapena mu ntwe mwakwe kuŵa mwana yakunsausya (nikutenda yakanyisyidwa mpela kumyola ndema jakwe nkanijikwane), chatole malipilo gakutaŵa kapena sadaka kapena kusikita chinyama, sano naga n'di pantunjelele; basi jwachalisengwasye pakutenda Umra nkumalamo nikutenda Hija asikite chinyama chambepesi changasausya kuchipata, sano jwachatende ngachipata ataŵe moŵa gatatu ku Hija peko ni moŵa nsano nagaŵili pati m'bujiile (nsimangwenu), gele ni moŵa likumi gakwanila, yeleyi tiiŵe kwa mundu jwanganiliŵa liŵasa lyakwe dusi ni Nsikiti Wakuchimbichika, soni mun'jogopani Allah, ni manyililani yanti Allah aŵele Jwaukali pakupeleka ipotesi
  197. Hija jikwete myesi jakumanyika (jajili: Mfungomosi, Mfungopili ni Mfungotatu), sano mundu jwachanuye Hija mujele (myesiji) akatenda ni kuŵecheta ya nsese, kapena kunyosya (pakutenda yasambi), soni akasakangana mu Hijamo, soni iliyose yachintende ŵanganyammwe Allah chaimanye, ni jigalani poso (jakwana kuti nkapita nchiŵenda), nambo poso jambone nnope nioga (wakun'jogopa Allah), ni njogopagani Une E jenumanja ŵankwete lunda
  198. Chipaŵe pangali ulemwa kukwenu naga nchisosagasosaga umbone wakuuma kwa M'mbuje gwenu (pakusumisyana indu ku Hija), basi pati n'gungumwiche kutyochela ku Arafâti munkolangani Allah pa Mashi’aril Harâm (papali pa Muzdalifah), ni munkumbuchileje yatite pakun'jongola, soni chisimu kala mwaliji mu ŵakusokonechela
  199. Kaneka gungumukani kutyochela pamalo paakugungumuka ŵandu wosope ni mum'bendeje Allah chikululuko, chisimu Allah ni Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope
  200. Basi pati mmalisyisye ibada yenu (ya Hija) munkolangagani Allah yamwatiji pakwakolanga achatati ŵenu kapena kunkolanjisya nnope. Sano chilikati chaŵandu pana ŵakutiji: “Ambuje ŵetu! Tupani (chiilepe) pa duniya pano.” Ni nganakola ŵalakweo ku Akhera liunjili lililyose (lya yambone)
  201. Sano ŵane mwa jamanjao ni akutiji: “Ambuje ŵetu! Tupani yambone pa duniya pano, soni nkatupe yambone ku Akhera ni nkatuŵambasye ilagasyo ya Moto
  202. Ŵele ŵanganyao ni ŵatachiŵa ŵana liunjili lya yaŵapanganyisye, sanotu Allah ni Jwachitema pakuŵalanjila
  203. Ni munkolangagani Allah m’moŵa gakuŵalanjika (gagali moŵa gatatu panyuma pa lisiku lya idi ya mfungotatu), nambo jwachachelenje pa (gamba kutama) moŵa gaŵilipe (ni kuŵigulaga) chaŵe jwangali ulemwa, nombe jwachachelewele (pakumalisya moŵa ganagatatu) chaŵe soni jwangali ulemwa, kwa mundu jwachaŵe ni woga, ni mun'jogopani Allah, soni manyililani yanti ŵanganyammwe Kukwakwe chinchisonganganyisyidwa
  204. Soni chilikati cha ŵandu pana ŵayikunsengwasyaga (mmwe Muhammadi ﷺ) yakuŵecheta yakwe pa umi wa duniya uno, ni akumpaga umboni Allah pa yaili mu ntima mwakwe, kutendaga jwalakwejo ni jwapundile nnope makani
  205. Sano naga agalawiche (kutyochela kukwenu), niya jakwe jikuŵaga kupita nchiwatanganya pa chilambo nikonanga mmmela ni uŵelesi (wailango), nambo Allah jwangannonyela kuwatanganya
  206. Soni naga asalilidwemo kuti: “Mun'jogope Allah.” Chibuli chikuntendekasyaga kupanganya ya sambi, basi Jahannama jichinkwana jwalakwejo, kaje kusakala nnope liuto lyagusama (lyalitandichile)
  207. Soni chilikati cha ŵandu pana jwine jwaakusumisya ntima wakwe ligongo lyakusaka chinonyelo cha Allah, sano Allah ni Mpole kwa achikapolo Ŵakwe
  208. E jenumanja ŵankulupilile! Jinjilani mu Usilamu wosope wene, ni ngasinkuyaga sajo sya shetani, chisimu jwalakwejo kukwenu aŵele mmagongo jwakuonechela palangulangu
  209. Nambo naga ntelesye panyuma pakum’bichilila ilosyo yakuonechela palangulangu, basi manyililani yanti Allah ni Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka
  210. Ana pana ine yaakwembecheya ŵanganyao pangaŵaga kwaichilila Allah m’miwulili ja mawunde, ni (kwaichilila soni) Malaika, nikulamulidwa chilamusi (chakonasika kwao)? Sano kwa Allah ni kwakuujila indu yosope
  211. Mwawusyani ŵanache ŵa Israila kuti ana ilosyo ilingwa yatwapele yakuonechela palangulangu? Nambo jwachagalausye chindimba cha Allah panyuma pakum’bichilila (basi niyakwe), chisimutu Allah ni Jwaukali pakupeleka ipotesi
  212. Usalalisidwe ku ŵandu ŵakanila umi wa duniya, soni niakwatendaga chipongwe ŵandu ŵakulupilile, nambo ŵandu ŵaŵele ali ni woga (wakun’jogopa Allah), chachiŵa pachanya pao lisiku lya Kiyama, sano Allah niakumpaga lisiki jwansachile lyangaŵalanjika
  213. Ŵandu wosope ŵaliji nkutula umo (wa Usilamu kaneka ni ŵatandite kulekangana), sano Allah nijwatumisye mitume jakutagulila abali syakusengwasya ni ja kutetela, ni jwatulwisye pamo ni ŵanganyao itabu mwakuonaonape, kuti ajilanyichisye chilikati cha ŵandu mu ichindu yaŵalekangene pa yalakweyo, ni nganalekangana pa yalakweyo ikaŵeje ŵaŵapedwile itabuo, panyuma pakwaichilila ilosyo yakuonechela palangulangu, ligongo lya kutendelana litima chilikati chao, sano Allah ni jwajongolele aŵala ŵaŵakulupilile ku yakuona (isyesyene) mu ichindu yaŵalekangeneyo, mwa lisosa Lyakwe, sano Allah ni akun’jongolelaga jwansachile kwitala lyagoloka
  214. Ana nkuganichisyaga yanti chinkajinjile ku Mbepo, kutendaga nkaniyim’bichilile (ilagasyo) yakulandana ni ya aŵala ŵaŵapite kala jenumanja nkanimpagwe? Kwakwayiyetu kulagasika ni kulwalika, ni ŵatetemesyedwe kusyene mpaka kwikana mwakuŵecheta Ntenga niŵandu ŵaŵakulupilile najo imo kuti: “Ana chikulupusyo cha Allah chichiiche chakachi?” Manyililani yanti chisimu chene chikulupusyo cha Allah chili duusi
  215. Akum'busya (mmwe Muhammadi ﷺ) kuti ana nichichi chachatole? Jilani: “Yambone iliyose yachintole mwapani achinangolo ŵaŵili, ŵapaulongo, ŵawina, masikini ni jwapaulendo, sano chambone chilichose chachimpanganye, chisimu chalakwecho Allah akuchimanya chenene.”
  216. Kulamulidwe kukwenu jenumanja kuputa ngondo kutendaga jalakwejo jili jakuŵenjedwa kukwenu, nambotu komboleka kuchiŵenga chindu kutendaga chili chambone kukwenu, soni nikomboleka kuchinonyela chindu kutendaga chili chakusakala kukwenu, sano Allah ni jwaakumanyilila, nambo ŵanganyammwe ngankumanyilila
  217. Akum'busya (mmwe Muhammadi ﷺ) ya myesi jakuchimbichika (kuti iliuli) kumenyana ngondo mwalakwemo? Jilani: “Kumenyana ngondo mwalakwemo uŵele ulemwa wekulungwa. Nambotu kwasiŵilila (ŵandu) ku dini ja Allah, ni kunkana Jwalakwejo, ni (kwakanya ŵandu) ku Nsikiti Wakuchimbichika (wa Maaka), ni kwakoposya achinsyene mwalakwemo uŵele ulemwa wekulungwa nnope kwa Allah, sano fitina (jakwawatanganyichisya ŵandu dini jao), jiŵele jakusakala nnope kumpunda kuulaga.” Ni ngaaleka kuŵa ali nkumputa ngondo mpakana ali ankopwesye mu dini jenu (ja Usilamu) naga ali apakombwele, nambo jwachakopoche mwa jawomanja kuleka dini jakwe ni kwikanila kuwa ali kafili, basi ŵele ŵanganyao masengo gao gajonasiche pa duniya pano ni ku Akhera kwakwe, soni ŵanganyao niŵandu ŵa ku Moto, ŵanyao kwalakweko takaŵe ŵandamo
  218. Chisimu aŵala ŵakulupilile, ni aŵala ŵasamile ni kumenyana petala lya Allah, ŵele ŵanganyao ni ŵali ni chikulupi chakupata ukoto wa Allah, sano Allah ni Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope
  219. Akum'busya (mmwe Muhammadi ﷺ) ya ukana ni juga. Jilani: “Mu yalakwemo mwana ulemwa wekulungwa kwisa soni (ine) yakamuchisya ku ŵandu, nambo ulemwa wakweo uŵele wekulungwa nnope kupunda yakamuchisya yakweyo.” Soni niakum'busya kuti ana chichi chachatole? Jilani: “Chakupunda (pa yakulajila yenu).” Iyyoyopeyo niyakutiji Allah pakusalichisya kukwenu ma Ȃya (ga malamusi) kuti m'be ŵaganisya
  220. (Mu ichindu ya) pa duniya ni ku Akhera. Soni niakum'busya ya ŵawina. Jilani: “Kwajilanyichisya ŵanganyao iŵele yambone, nambo naga n'di m'bwanganyichilene nao (mpaka iŵe yambonepe) ngati achalongo achimijenu, soni Allah akummanyilila nkuwatanganya ni nkwilanya, sano Allah angasache akankandapachisye (malamusi), chisimu Allah ni Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka.”
  221. Soni nkalombela (jenumanja Asilamu ŵachilume) achakongwe ŵagalagatila isanamu mpaka ali akulupilile, chisimu kapolo jwachikongwe jwakulupilila juŵele jwambone kumpunda (nnukosyo) jwagalagatila isanamu atamuno juli junnonyelesye. Nombe soni (Asilamu ŵachikongwe) nkaalombekasya ku achalume ŵagalagatila isanamu mpaka ali akulupilile, chisimu kapolo jwachilume jwakulupilila juŵele jwambone kumpunda (nnukosyo) jwagalagatila isanamu atamuno juli junnonyelesye. Ŵanganyao akuŵilanjila ku Moto, nambo Allah akuŵilanjila ku Mbepo ni chikululuko mwa lisosa Lyakwe, ni akusalichisyaga ma Ȃya Gakwe ku ŵandu kuti aŵe ŵakumbuchila
  222. Soni akum'busya ya ulwele wa kuwesi. Jilani: “Walakweo uŵele usakwa wakuulasya, ni mwaŵambalani achimmasyeto pati ali kuwesi, soni ngasimwaŵandichila mpakana aswejele (pakumala kulwalako ni koga), sano pati aswejelemo, basi mwaichililani pamalo pakwe yatite pakunnamulila Allah, chisimu Allah jukwanonyela ŵakutenda toba nnope ni jukwanonyela soni ŵakuliswejesya.”
  223. Achimmasyeto ŵenuo aŵele migunda jenu, basi ni n'jiichilileje migunda jenujo yankuti kusaka, soni lilongochesyani (yambone) mwachimisyene, ni mun'jogopeje Allah, soni manyililani yanti ŵanganyammwe chinchisimangana Najo, ni mwatagulilani ŵakulupilila abali jakusengwasya
  224. Ngasinkutenda kulumbila kwenu lina lya Allah kuŵa chakunnekasya kutenda yaukoto ni yakun'jogopa Allah ni kwilanya chilikati cha ŵandu (naga n'di nnumbile kuti ngantenda yeleyo), sano Allah ni Jwakupikanichisya, Jwakumanyilila nnope
  225. Allah ngasampa ilagasyo pakulumbila kwenu kwangali mate, nambo chachimpa ilagasyo pa yajitesile mitima jenu (pakulumbila mwakusimichisya), sano Allah ni Jwakululuka kusyene, Jwakutulala nnope ntima
  226. Kwa aŵala ŵakwalumbililaga achimmasyeto ŵao (kuti nganaŵa ŵakwayiye), ajembecheye myesi ncheche, sano naga akuujila (pajele ndemaji), basi Allah chisimu chene ni Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope
  227. Nambo naga ali asimichisye kulekana ulombela, basi Allah chisimu chene ni Jwakupikanichisya, Jwakumanyilila nnope
  228. Soni achakongwe ŵalechedwe malombela ajembecheye (atame eda) ni kulitalichisya achimisyene (yakulombedwa) mpaka kuswejela kutatu (kwa ulwele wa kuwesi).Ni ngaikundisidwa kwa ŵele ŵanyao kusisa yagumbile Allah mu itumbo yao, naŵaga ŵanganyao akunkulupilila Allah ni Lisiku Lyambesi, sano achiŵammakwao akwete machili gakomboleka kwaujila mu jele ndemaji naga akusaka kwilana, ni akwete kutendeledwa achakongweo (ni achiŵammakwao) yakulandana ni yaakulamulidwa ŵanganyao kuti atende (kwa achalume ŵao) mwakwilanila (ni malamusi ga Dini), nambo kuti achalume akwete uchimbichimbi pa ŵanganyao (ŵalume ni ntwe weŵasa), sano Allah ni Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka
  229. Maloŵe gakulekanila ulombela (ganti ŵalume nkuŵechetamo komboleka kuujila soni) gaŵechetedwe kaŵilipe, basi ni antamiche jwankongwejo mwakwilanila (ni malamusi ga Dini naga achim'bujilaga), kapena alekangane najo mwaumbone. Ni ngaikundisyidwa kukwenu kujigala chilichose mu ichindu yamwapele achakongweo, ikaŵeje naga ŵanaŵaŵilio (ŵalume ni ŵankwao) akogopa kuti ngakombola gosa mipingu ja Allah (gagali malamusi ga Allah gakwendechesya liŵasa), nambo naga nkogopa kuti ngakombola gosa mipingu ja Allah, basi chipaŵe pangali ulemwa kwa ŵaŵilio pa chindu chaliombolele nacho ŵakongweo (ŵakongwe chapeleche chipanje kwa ŵankwao kuti alechedwe, nombe ŵalume chapochele chipanjecho nikwaleka). Jele ni mipingu ja Allah basi kasin'jigulukaga, sano ŵachaguluche mipingu ja Allah, ŵanganyao niŵali ŵakulitenda lupuso
  230. Nambo naga akwika mwakunneka jwankongwejo (pakum'bechetela maloŵe gakulekanila ulombela kaataatu), ngakuŵa kwakundisyidwa kwa ŵalumeo (kum'bujila) panyuma pakwe, mpaka ali alombedwe niŵalume ŵane (nombenao nichaikane mwakunneka). Sano naga ali annesilemo, basi paŵe pangali ulemwa pa ŵaŵiliŵala (ŵakongweo ni ŵankwao ŵandandaŵala) kuujilana naga akuona kuti chakombole gosa mipingu ja Allah. Sano jele ni mipingu ja Allah jaakuŵa ali nkujisalichisya ku ŵandu ŵakumanyilila
  231. Sano pati mwalesile ulombela achimmasyeto ni akwanisye ndema jawo (jakutamila eda), mwatamikani mwakwilanila (ni malamusi ga Dini naga nchaujilaga), kapena lekanganani nao mwakwilanila (ni malamusi ga Dini soni), nambo ngasimwatamika mwa kwalagasya kuti n'gulucheje mipingu (pangakuya malamusi ga liŵasa), sano jwachaiche mwakutenda yele, nikuti amasile mwalitendele lupuso nsyene. Soni ma Ȃya ga Allah ngasin'gatendelaga chipongwe, ni kumbuchilani chindimba cha Allah chachili pa jenumanja ni yaŵatulwisye kukwenu ya m’chitabu (cha Qur’an), ni yalunda lwakusokoka (gagali mahadisi ga Ntume ﷺ) yaakum'bunda nayo. Ni mun'jogopani Allah soni manyililani yanti Allah chindu chilichose aŵele Jwaachimanya chenene
  232. Sano pati mwalesile ulombela achimmasyeto niakwaniisye ndema jao (jakutamila eda), basi (jenumanja ŵakuchikongwe) nkasimwakanya ŵanganyao kulombedwa soni ni achalume ŵao naga ali apikanganene chilikati chao mwakwilanila (ni malamusi ga Dini), yalakweyi akuundidwa nayo mundu jwali nkunkulupilila Allah mwa jenumanja ni Lisiku Lyambesi, yalakweyi niyaili yambone nnope kukwenu ni ya kuswejelesya, sano Allah ni akumanyilila nambo ŵanganyammwe ngankumanyilila
  233. Sano achamao ajonjesyeje ŵanache ŵao yaka iŵili yakwanila kwa jwakusaka kwanisya konjesya, ni liŵele lilamusi kwa atatigwe mwanache kwapa yakulya achamawowo ni kwawecha mwakwilanila (ni malamusi ga Dini), ntima wa jwalijose ukakanganisyidwa ikaŵeje yampaka ukombole. Akasalagasyidwa amao ligongo lya mwanagwao, nombe atati (akalagasidwa) ligongo lya mwanagwao, lilamusili lili yalumope soni kwa akuchengeta (mwanachejo atatigwe ali awile). Nambo naga ali asachile ŵanaŵaŵilio kunnekasya konga mwakunonyelwa kwao ni kupikanganana, basi chipaŵe pangali ulemwa pa ŵanganyao. Sano naga nsachile kwasosela ŵanache ŵenuo akonjesya ŵane (ŵangaŵaga achikulu ŵao), chipaŵe pangali ulemwa kukwenu naga n'di mwapele chimwakamulene kutola (pa konjesyako) mwakwilanila (ni malamusi ga Dini), ni mun'jogopeje Allah, soni manyililani yanti Allah ichindu yankutenda juŵele Jwakwiilolechesya
  234. Sano ŵachaweje mwa jenumanja ni kulekaga achiŵammakwao, ajembecheye (achiŵammakwaowo ni kulitalichisya) achimisyene (yakulombedwa), mpaka myesi ncheche ni moŵa likumi, sano naga akwaniisye ndema jao (jakutamila eda), chipaŵe pangali ulemwa kukwenu mu ichindu yalitendele achimisyene (mpela kulisalalisya nikulilosya kwa akuwusya ulombela), nambo iŵeje mwakwilanila (ni malamusi ga Dini), sano Allah abali syosope sya yankutenda aŵele Jwasimanya chenene
  235. Soni chipaŵe pangali ulemwa kukwenu mu kulochesya kwenu yakusaka kwausya ulombela achimmasyetowo (nambo mwangali kulumukula, naga ndema jao ja eda nkanijimale), kapena n'di n'gambile kusisa m’mitima mwenu (yakwalomba pajichimala edapo), Allah akumanyilila yanti jemanja chinchakumbuchilape ŵanganyao, nambo ngasintaŵana nao chilanga mwaasili (cha kwalomba kutendaga eda nkanijimale) pangaŵaga kuŵecheta nao maloŵe gakwilanila (ni malamusi ga Dini). Ni ngasinsimichisya kutaŵikanya ulombela mpaka ndema jajilembedwe (jakutamila eda jila) jiiche pantepa pakwe. Ni manyililani yanti Allah akumanyilila yaili m’mitima mwenu, mwanti mun'jogopani, ni manyililani soni yanti Allah ni Jwakululuka kusyene, Jwakutulala nnope ntima
  236. Chipaŵe pangali ulemwa kukwenu naga n'di mwalesile ulombela achimmasyeto nkanim’biche mwakwakwaya (gona ulombela), soni nkanimwamanyisye liunjili lyao lya mbiya syandowa, nambo mwasengwasyani pakwapa liŵale (mbiya syakulekanila), jwakupata chapeleche mwakulandana ni kupata kwakwe, nombe jwakulaga chapeleche mwakulandana ni kulaga kwakwe, liŵale lyakwilanila (ni malamusi ga Dini), lyeleli liŵele lilamusi kwa ŵakolosya
  237. Nambo naga n'di mwalesile ulombela ŵanganyao nkanim’biche mwakwakwaya (gona ulombela) kutendaga n'di mwamanyisye liunjili lyao lyambiya syandowa, mwapani litika lya mbiya syamwakamulenesyo ni ikaŵeje (achakongweo) ali akululwiche (kuti: “Basi akamba chilichose.”) Kapena akululuche ajula jwachili chiundo cha ulombela mu nkono mwakwe (nkulombela, pakwalechela ŵakongwe mbiya syosope). Nambo naga nkukululuchilana, tiiŵe yakum'bandichisya ku woga (wakun'jogopa Allah). Ni ngasin'diŵalila kutendelana yambone chilikati chenu (ata n'di nkulekana), chisimu Allah ichindu yankutenda juŵele Jwakuilolechesya
  238. Chengetani Swala syosope (pakusiswali mu ndema syakwe), makamaka Swala jachilikati, soni jimagani pameso pa Allah mwa kulinandiya
  239. Sano naga n'di ni woga (mpela pa ngondo), chinkomboleche kuswali n'di nkwenda kapena n'di nkwesile chakwela, nambo naga n'di pa ntunjelele, basi munkumbuchilani Allah (pakuswali) yatite pakun'jiganya yamwalekaga ngaimanya
  240. Sano ŵachaweje mwa jenumanja ni kulekaga achiŵammakwao, aleche wasiya wakwamba achiŵammakwaowo wanti apedwe ichindu yakwakamuchisya yakwana chaka chantundu mwangali koposyedwa (mmajumba ga achiŵammakwao), nambo naga akukopoka (achimisyene), chipaŵe pangali ulemwa kukwenu mu ichindu yalitendele achimisyene yakwilanila (ni malamusi ga Dini), sano Allah ni Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka
  241. Sano achakongwe ŵaakulechedwa ulombela, apedwe liŵale lyakwasengwasya lyakwilanila (ni malamusi ga Dini), lyeleli liŵele lilamusi kwa ŵaoga (wakun'jogopa Allah)
  242. Iyyoyopeyo niyakutiji Allah pakusalichisya kukwenu ma Ȃya Gakwe kuti m'be ni lunda
  243. Ana nganinyyimanya ya aŵala ŵanya ŵana kopokanganaga m’majumba mwao ali masausande sausande pakogopa kuwa? Sano Allah niŵasalile kuti: “Wani!” Kaneka ni ŵasyusisye (kuti amanyilile yanti chiwa changatilika). Chisimu Allah ni Nsyene umbone wakwatendela ŵandu, nambo ŵandu ŵajinji ŵangatogolela
  244. Ni putani ngondo petala lya Allah, soni manyililani yanti Allah ni Jwakupikanichisya, Jwakumanyilila nnope
  245. Ana ni nduni jwachankongosye Allah ngongole jambone (pakupeleka chipanje chakwe petala lya Allah), kuti ajijonjechesye kwa jwalakwejo ni yakonjechesya yejinji? Sano Allah ni akuumbataga (magasa pakupeleka mwakunusila), soni ni akusapangulaga (magasago pakupeleka mwakutupiya), soni Kukwakwe chinchiuchisidwa
  246. Ana nganinyyimanya ya achakulungwakulungwa mu ŵanache ŵa Israila panyuma pa (kuwa) Musa, katema kaŵansalile Ntume jwao (jwali Samuyele) kuti: “Ntusagulile nchimwene kuti tupute ngondo petala lya Allah?” Jwalakwe ŵatite: “Mwinetu ŵanganyammwe ngaŵa nkuputa ngondojo pati jilamulidwe kukwenu.” Ŵanganyao ŵatite: “Chantiuli tukaputa ngondo petala lya Allah kutendaga tukoposyedwe mmajumba mwetu, ni ŵanache ŵetu (akamwilwe ni amagongo)?” Nambo ndema jakwalamulidwe kwa jamanjao kuputa ngondo ŵagalawiche ikaŵeje ŵannono mwa ŵanganyao, sano Allah ni jwaakwamanya chenene ŵakulitenda lupuso
  247. Sano ntume jwao ŵasalile kuti: “Chisimu Allah ansagulile Twaluta (Sawelo) kuŵa nchimwene.” Ŵanganyao ŵatite: “Chawale chantiuli jwalakwe uchimwene wakutulamulila uwwe, kutendaga uwwejo niŵatuli ŵakuŵajilwa ni uchimwene kumpunda jwalakwe, soni nganapedwa chipanje chejinji?” Jwalakwe jwatite: “Chisimu Allah ansagwile jwalakwejo mwa jemanja ni an'jonjechesye kusapanguka mu umanyilisi ni chilu, sano Allah akasam'bwechaga uchimwene Wakwe jwansachile, soni Allah ni Jwakwanila kusyene (ku iwumbe Yakwe), Jwakumanyilila nnope.”
  248. Soni ntume jwaojo ŵasalile kuti: “Chisimu chimanyilo cha uchimwene wakwe nikum’bichilila kwa libokosi lyalili nkati mwakwe mwana kutulala kwakuumila kwa M'mbuje gwenu, ni sigasiga syanakusilekaga ŵandu ŵa Musa ni ŵandu ŵa Haruna, (chilim’bichilile libokosilyo) ali alitwichile Achimalaika, chisimu mu yalakweyo mwana chimanyilo kukwenu naga jenumanja n'di ŵakulupilila (kusyene).”
  249. Sano katema kajwaŵigwile Twalutu pamo ni asilikali, jwatite: “Chisimu Allah tan'dinje ni lusulo, basi jwachaikane mwakumwa mwalakwemo nikuti nganaŵa none (akasanguya), nambo jwachatende ngagapasya chisimu chene jwele nijwachaŵe none, ikaŵeje jwachagambe kuteka kampepe ni ligasa lyakwe (ni kumwa nombenajo tuli umo).” Niŵamwele mwalakwemo ikaŵeje ŵannono mwa ŵanganyao. Sano katema ka jwalujombweche (lusulo lula) jwalakwe ni ŵandu ŵaŵakulupilile najo imo, ŵanganyao ŵatite: “Ŵangali machili uwwe lelo gakunkombolela Jaluta (Goliyati) ni asilikali ŵakwe.” Nambo ŵandu ŵaŵaliji ni chikulupi chakusimangana ni Allah ŵatite: “Ana makuga galingwa gakunandipilwa gagaamalene nago makuga gapawinji mu lisosa lya Allah! Sano Allah ali pamo ni akupilila.”
  250. Sano katema kaŵasimangene najo Jaluta ni asilikali ŵakwe, (asilikali ŵa Twalutu) ŵatite: “E Ambuje ŵetu! Tupungulilani uwwe kupilila, soni n'galimbanganye makawu getu ni ntukulupusye ku ŵandu achimakafili.”
  251. Basi ni ŵapwilingenye mu lisosa lya Allah, mwanti Daudi jwauleje Jaluta, sano Allah niŵampele (Daudijo) uchimwene ni lunda lwakusokoka (utume), niŵan'jiganyisye iliyose yaŵasachile. Soni kungaŵaga Allah kwatuta ŵandu (amagongo) kupitila mwa ŵandu ŵane (mpela asilikali), chilambo chingawatanganyiche, nambo kuti Allah ni Nsyene umbone wakwiitendela iwumbe yosope
  252. Gele ni ma Ȃya ga Allah gatukunsoomela mwakuonaonape, soni mmwejo (Muhammadi ﷺ) n'di jumpepe mwa Achimitenga
  253. Ŵele Achimitengao twalekangenye pakwapa uchimbichimbi ŵane kwapunda ŵane. Ŵane mwa jamanjao Allah ŵaŵechetekasisye, niŵanyakulile ŵane mwa jamanjao uchimbichimbi (wao). Soni Isa mwanache jwa Maryam twampele isimosimo yakuonechela ni twan'dimbangenye ni Nsimu Ŵeswela (Jibulilu), sano Allah angasache nga nganamenyana aŵala ŵaŵaiche munyuma mwao panyuma pakwaichilila ilosyo yakuonechela palangulangu, nambo kuti ŵalekangene, mwanti ŵane mwa jamanjao ŵakulupilile ŵane soni mwa ŵanganyao ŵakanile, sano Allah angasache nga nganamenyana, nambo kuti Allah akasatendaga yaakusaka
  254. E jenumanja ŵankulupilile! Tolani mu ichindu yatumpele nkaniliiche Lisiku lyangali kusuma (chaalikulupuchisya) mu lyele Lisikulyo, atamuno usyoŵe ni chondechonde (ngaŵa nkukamuchisya), sanotu makafili niŵali ŵakulitenda lupuso
  255. Allah pangali nnungu jwine (jwakuŵajilwa kun'galagatila) ikaŵeje Jwelepejo. Jwaumi wandamo, Jwachiimilecho (pakuchengeta iwumbe Yakwe). Jwangampata gwesela atamuno lugono. Iŵele Yakwe Jwalakwejo yosope yaili kumawunde ni yaili petaka. Ana nduni jwampaka akombole kuchondelela Kukwakwe pangaŵaga mu lisosa Lyakwe? Jukumanyilila ya paujo pao ni ya panyuma pao. Sano ŵanganyao ngaŵa nkuchisyungula (kwaachimanya chenene) chilichose mu ya umanyilisi Wakwe ikaŵeje chasachile. Chitengu Chakwe cha uchimbichimbi chitenjele kumawunde ni petaka. Ni jwangansitopela kuichengeta yalakweyo. Soni Jwalakwe ni Jwapenani kusyene, Jwakuchimbichika nnope
  256. Pangali kanganichisyana mu Dini. Pamasile pachimanyukwiche chongoko pakulekangana ni kusokonechela, basi jwachankane shetani ni kunkulupilila Allah nikuti pamasile paakamulisye nkonjo wakulimbangana wauli wangatemeka. Sano Allah ni Jwakupikanichisya, Jwakumanyilila nnope
  257. Allah ni Nkwaagosa ŵandu ŵakulupilile, akwakoposyaga m’chipi nikwajinjisya mwilanguka, nambo ŵandu ŵakanile akwagosa ŵao ni shetani, akwakoposyaga mwilanguka ni kwajinjisya nchipi, ŵanganyao niŵandu ŵa ku Moto, ŵanyao kwalakweko takaŵe ŵandamo
  258. Ana nganinyyimanya ya ajula jwana kutataŵanaga ni Ibrahima pa ya Ambujegwe, ligongo lyanti Allah ŵampele uchimwene? Pandema jaŵaŵechete Ibrahima kuti: “Ambuje ŵangu ni ŵaakupelekaga umi ni chiwa,” (Anamuruda) ŵatite: “Une none ngupelekaga umi ni chiwa.” Ibrahima jwatite: “Chisimu Allah ni jwaakwikaga nalyo lyuŵa kuumila ku ngopoko, sano mmwe m'biche nalyo kuumila ku ngapililo, basi niŵanjendengele ajula jwaŵakanile (kusoŵa yakuŵecheta), sano Allah jwangaŵa nkwajongola ŵandu ŵakulitenda lupuso
  259. Kapena mpela ajula jwana kuupitaga musi uli ugumuchile (mapupa gakwe) pa misakasa jakwe. Jwalakwe jwatite: “Ana Allah chachiujimusya chantiuli walakwewu panyuma pakuwa kwakwe?” Basi Allah niŵampele chiwa yaka yakwana lichila, kaneka niŵansyusisye, niŵam’busisye kuti: “Nnonjele ndema jantiuli (n'di chiwile)?” Jwalakwe jwatite: “Nonjele usiku umo kapena chipande cha usiku.” (Allah) jwatite: “Nambo nnonjele yaka yakwana lichila, sano ilolani yakulya yenu ni yakumwa yenu, nganiijonasika (nganiichesuka), soni jilolani mbunda (bulu) jenu (jajili maupaupape), ni (tunsyusisye) kuti tum'biiche kuŵa chilosyo kwa ŵandu, soni galolani maupa (ga mbunda jenujo) yatujile pakugasyusya kaneka ni kugawecha minowu.” Basi katema kayamanyukwiche kukwakwe, jwatite: “(Sano) ngumanyilila yanti Allah pa chindu chilichose aŵele Jwakombola.”
  260. Soni (kumbuchilani) katema kajwaŵechete Ibrahima kuti: “E Ambuje ŵangu! Munosyani yachinchiti pakwasyusya ŵawe.” (Allah) jwatite: “Ana nganinkulupililepe?” Jwalakwe jwatite: “Ngaŵa (kuti nganingulupilile), nambo kuti utamilichiche ntima wangu.” (Allah) jwatite: “Basi jigalani ijuni ncheche ni nyyisonganganye kukwenu mpaka nyyisyoŵele chenene, (kaneka ni nyyikatanyekatanye ni kuiwanganya iŵalo yakwe), kaneka ni nkaŵiche petumbi lililyose liwunjili lya yalakweyo, kumala pele ni nyyiŵilanje chiyim’bichilile mwakangamala, soni manyililani yanti Allah ni Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka.”
  261. Chilandanyo cha aŵala ŵaakutolaga ipanje yao petala lya Allah, chili chisawu lusongolo lumpepe lwalukopwesye masache nsano nagaŵili, mwisache lililyose nikuŵa mwana songolo syakwana lichila, Allah ni akun'jonjechesyaga jwansachile, soni Allah ni Jwakwanila kusyene (ku iwumbe Yakwe), Jwakumanyilila nnope
  262. Ŵandu ŵaakutola ipanje yao petala lya Allah, soni ni ngaakukuyichisya pa yaatosileyo kuumba kapena kupeleka ilagasyo, akwete kupata malipilo gao kwa M’mbuje gwao, soni ngasaja kuŵa niwoga, ngasaja kuŵa soni ŵakudandaula
  263. Maloŵe gambone ni kululuka, ili chenene kumpunda sadaka jaakuyichisya ilagasyo, sano Allah ni Jwakupata kwejinji, Jwakutulala nnope ntima
  264. E jenumanja ŵankulupilile! Ngasin'jonangaga sadaka syenu paakuumba ni kupeleka ilagasyo, mpela ajula jwaakutola chipanje chakwe mwakulilochesya ku ŵandu, ni ngaakunkulupilila Allah ni Lisiku Lyambesi. Sano chilandanyo chakwe chili chisawu lwala lwaluli lwana litaka pachanya pakwe, nikumputila wula jejinji (nikutyosya litaka lyosopelila) nikupaleka pali mbee! Ngasakombola kupata chilichose mu yaŵapanganyisye. Sano Allah ngaakwajongolaga ŵandu makafili
  265. Sano chilandanyo cha ŵandu ŵaakutolaga ipanje yao pakusachilila chinonyelo cha Allah, ni kusimichisya kwakutyochela m’mitima mwao (kuti Allah chachalipila), chili chisawu n'gunda wauli pa chiŵata chakunyakuchila nikumputila wula jejinji nikoposya isogosi yakwe mwa chitupyo chakusogola kaŵili, nambo naga ngamputila wula jejinji, nikuti jamawawa (jikunkwanagape nikusogola mujikusogolelaga migunda jine). Sano Allah ichindu yankutenda aŵele Jwakuilolechesya
  266. Ana mpaka anonyelwe jumo mwa jenumanja kola n'gunda wa itela ya tende ni zabibu wasikujilima cha pasi pakwe sulo, akwete jwalakwejo mwelemo isogosi yantundu uliwose, nikumpata uchekulu ali akwete ŵanache ŵangalikombolela, nikumpata n'gundao chimbunga chana moto nikutinika (mpaka ayinonyele yele)? Iyyoyopeyo niyakutiji Allah pakusalichisya kukwenu ma Ȃya kuti m'be ŵakuchetelela
  267. E jenumanja ŵankulupilile! Tolani mu yambone yampatile ni yatunkopochesye kuumila mwitaka, ni ngasinsachililaga kutola chakusakala kutendaga jenumanja nganim'ba nchipochele (chanti iyyoyocho pati nchipedwaga) ikaŵeje mwaachikupilila (ni kupochelela kusoni. Ana Allah ni mpaka apochele chakusakalacho?) Soni manyililani yanti Allah ni Jwakupata kwejinji, Jwakulapilidwa kusyesyene
  268. Shetani akun'jogoyechesyaga kulaga ni akunnamulaga yakunyalaya (mpela ubayili), sano Allah ni akutaŵana namwe ya chikululuko chakuumila Kukwakwe ni umbone (naga nchitolaga), sano Allah ni Jwakwanila kusyene (ku iwumbe Yakwe), Jwakumanyilila nnope
  269. Akumpaga lunda lwakusokoka jwansachile, sano jwapedwile lunda lwakusokoka, nikuti pamasile papedwile yambone yejinji, ni pangali ŵaakukumbuchilaga (ni kwakamuchisya kumbuchilako), ikaŵeje ŵandu ŵakwete lunda
  270. Soni chilichose chachintole kapena nasili jilijose jachintaŵe, chisimu chene Allah chaimanye, soni ŵandu ŵalupuso ngasakola ŵakwakulupusya
  271. Naga sadaka syenu nkusilosya pakutola chisiŵe syambone, nambo naga nsitole mwakusisa nikwapaga ŵakulaga, basi yele niyachiiŵe yambone nnope kukwenu, soni chansimachisye yakusakala yenu, sano Allah abali syosope sya yankutenda aŵele Jwasimanya chenene
  272. Nganigaŵa masengo genu kwajongola ŵanganyao, nambo kuti Allah ni jwaakun’jongolaga jwansachile. Sano mu chambone chilichose chachintole basi (ukoto wakwe) wenu mwachimisyene, ni ngankutolaga ikaŵeje pakusachilila Ngope ja Allah, sano mu chambone chilichose chachintole, chichilipidwa kukwenu mwakwanila, soni ŵanganyammwe ngasin'ja kutendedwa lupuso
  273. (Sadakasyo sipelechedwe) ku ŵakulaga ŵasiŵilidwe petala lya Allah, ŵangaŵa nkombola kwenda pa chilambo (kupita nchiliisosela lisiki). N'jinga (jwangamanya mwaŵelele) akwaganichisyaga kuti ŵakuliipatila ligongo lyakuliisiŵilila (kuŵenda). Mpaka mwamanyilile (kuti ŵakulaga) ni imanyilo yao. Ngakwaŵendaga ŵandu mwakwekweteka. Soni chambone chilichose chachintole, chisimu chalakwecho Allah akuchimanya chenene
  274. Ŵandu ŵaakutolaga ipanje yao chilo ni muusi, mwakusisa ni mwakuonechela, nikuti akwete kupata malipilo gao kwa M’mbuje gwao, soni ngasaja kuŵa niwoga, ngasaja kuŵa soni ŵakudandaula
  275. Ŵandu ŵaakulya (chipanje cha) katapila, ngasajima (pakutyochela m’malembe mwao), ikaŵeje yakutiji pakwima mundu jwagakumputaga masoka gachishetani nikuntendekasya mangwengwe, yalakweyo ni ligongo lyanti ŵanganyao akutiji: “Chisimu kusumana kukulandanaga ni katapila.” Kutendaga Allah akundisye kusumana ni akanyisye katapila. Sano jwachim’biiche chamuko chakutyochela kwa M’mbujegwe (chakun'jamuka ya katapila) nikuleka (katapilajo), basi yayapite kala chiiŵe yakwe (ngaawusya chipanje chakatapila jakalakala), mwanti nganya jakwe jikaŵe kwa Allah (ni jwachakamanyilile yakutenda najo), nambo ŵachaujile (soni ku katapila), basi ŵanganyao niŵandu ŵa ku Moto, ŵanyao kwalakweko takaŵe ŵandamo
  276. Allah akasatyosyaga upile (pachipanje cha) katapila ni akasasijonjechesyaga upile sadaka, sano Allah jwangannonyela kafili jwalijose jwasambi syejinji
  277. Chisimu ŵandu ŵakulupilile ni kutendaga yambone, ni kwimikaga Swala mwakolosya, ni kutolaga Zaka, akwete kupata malipilo gao kwa M’mbuje gwao, soni ngasaja kuŵa niwoga, ngasaja kuŵa soni ŵakudandaula
  278. E jenumanja ŵankulupilile! Mun'jogopani Allah ni nneche yayasigalile mu katapila naga n'di ŵakulupilila (kusyene)
  279. Nambo naga ngankutenda (yakuleka katapilayo), manyililani kusyene ya (kuŵa pa) ngondo jakutyochela kwa Allah ni Ntenga Jwakwe ﷺ, nambo naga ntende toba nikuti itepo ya ipanje yenu chiiŵe yenu. Ngasintenda lupuso (pakuŵilasya yakupunda pa chitepo cha chipanje chenu), nambo soni nkatendedwa lupuso (pakum'buchisya yakunandipila pa chitepocho)
  280. Sano naga (nkukongola) inkanganiiche, basi (nkukongosya) an'jembechele mpakana chiyin'jepepalile, nambo naga nkujisyusya (ngongolejo) kuŵa sadaka chiiŵe yambone kukwenu naga n'di ŵakumanyilila
  281. Ni lijogopani Lisiku lyakum'buchisya ŵanganyammwe kwa Allah, kaneka mundu jwalijose chachilipidwa mwakwanila pa yaŵapanganyisye soni ŵanyao ngasaja kutendedwa lupuso
  282. E jenumanja ŵankulupilile! Naga n'di nkukongosyana ngongole jakuusya pandema jekolanjidwe, basi jilembani. Ni alembe nkulemba chilikati chenu mwakulungamika. Sano nkulemba ngasakana kulemba mpela yatite pakun'jiganya Allah, alembepe basi. Soni alembesyeje jwajili kukwakwe ngongolejo (nkukongola), ni an'jogope Allah M’mbujegwe, soni akapungusya chilichose mu ngongolejo. Sano naga jwajili kukwakwe ngongolejo (nkukongola) juli jwawwawate (jwangakombola kwendesya chipanje ligongo lya ulyakasi), kapena jwangali machili (gakulembechesya mpela mwanache), kapena ngakukombola kulembesya nsyene (ligongo lya chimeme kapena ujinga), basi annembechesye nkunchengeta jwakwe mwakulungamika. Soni soselani mboni siŵili mwa achalume ŵenu (syakuŵichila umboni ngongolejo). Nambo naga nganaŵa (apatikene) achalume ŵaŵili, ni aŵe jwannume jumo ni achakongwe ŵaŵili mwa ŵankasamwakundaga kuŵa mboni, kutendela kuti naga jumo jwao (mwa achakongweo) juli juliŵalile, jwinejo chankumbusye n'jakwejo. Soni mboni sikakana pati siŵilanjidwemo. Ni ngasimpela kujilemba (ngongolejo mwachijiŵele), jamwana kapena jekulungwa kwikanila ndema jakwe (jakuuchisya). Yele (yakulemba ngongoleyo) niyayili yakulungamika nnope kwa Allah soni yakulimbanganya umboni ni yakuŵandichila kuntendekasya kuti nkakaichila, ikaŵeje naga gali malonda ga pameso gankusumana chilikati chenu ni chipaŵe pangali ulemwa kukwenu naga ngankugalemba, nambo sosani ŵakutendela umboni ndema jankusumana. Nambotu akalagasyidwa nkulemba kapena nkuŵichila umboni, nambo naga ntende (yele yakwalagasyayo) kwele nichikuŵe kunyosya kwenu (kwakunnyosya Allah). Ni mun'jogopani Allah, soni Allah akun'jiganya ŵanganyammwe, soni Allah chindu chilichose aŵele Jwaachimanya chenene
  283. Sano naga n'di pa ulendo ni nganimumpata nkulemba, basi paŵe pana pinyolo jakupocheledwa (ni nkukongosya), nambo naga ŵane (akukongosya) mwa jenumanja ŵakulupilile ŵane (akukongola pakwakongosya mwangalajila pinyolo), basi jwakongosyedwejo awuchisye ngongole jakwejo, soni an'jogope Allah M’mbujegwe. Ni ngasinsisa umboni, sano jwachausise (umbonio), chisimu jwalakwejo chiuŵe wasambi ntima wakwe, sonitu Allah ichindu yankutenda aŵele Jwaimanya chenene
  284. Yosope yaili kumawunde ni yaili petaka nsyene jwakwe Allah, ni kanga chinyyilochesye papaswela yaili m’mitima mwenu kapena chinyyisise Allah chachim'balanga nayope, ni chachinkululuchila jwansachile ni kumpa ilagasyo jwansachile. Sano Allah pa chindu chilichose aŵele Jwakombola
  285. Ntenga ﷺ jukulupilile yayitulusyidwe kukwakwe kuumila kwa M’mbujegwe, iyyoyopeyo soni ŵakulupilila. Jwalijose mwa jamanjao ankulupilile Allah, Malaika Gakwe, Itabu Yakwe ni Achimitenga Ŵakwe. (Akutiji): “Ngatukulekanganya chilikati cha jumpepe mwa Achimitenga Ŵakwe (wosope tukwakulupililaga).” Soni ni akutiji: “Tupikene soni tukundile, (tukuŵenda) chikululuko Chenu (Mmwe) Ambuje ŵetu! Soni Kukwenu pe ni kwakuujila.”
  286. Allah jwangankanganika mundu (kutenda) ikaŵeje yampaka ayikombole, chakalipidwe pa yambone yaŵapanganyisye ni chakapedwe ipotesi pa yakusakala yaŵapanganyisye. “Ambuje ŵetu! Ngasintupa ipotesi pati tuliŵalilemo kapena kulemwa. Ambuje ŵetu! Ngasintutwika uwwe nsigo (wamalamusi) yamwatite pakwatwika ŵakala ŵetu (Ayuda ni Akilisito). Ambuje ŵetu! Ngasintutwika uwwe yanganitukola nayo machili (ganti nikuikwanisya).Ni tusimachisyani (sambi syetu), soni tukululuchilani (ilemwa yetu), tutendelani soni chanasa, Mmwejo ni Nkutugosa jwetu, basi tukulupusyani ku ŵandu makafili.”